2-18-4 مصالح عايق حرارتي و سيستمهاي عايقكاري
مصالح عايق حرارتي عموماً از مواد سبك ساخته ميشوند. همچنين عايقكاري حرارتي ممكن است به وسيله ايجاد فاصله هوايي (حفره) بين دو جدار يك عضو ساختماني تأمين گردد.
مصالح عمدهاي كه براي جلوگيري از گريز گرما به مصرف ميرسند، به نام عايق حرارتي شناخته شدهاند و به صورتهاي: مصالح انباشته به صورت آزاد[1] عايقهاي پتويي[2] به شكل توپ يا قطعه[3]، تختههاي عايق[4]، تاوهها يا بلوكهاي عايق[5]، عايقهاي منعكس كننده[6]، عايقهاي پاشيدني[7]، كفهاي تزريفي درجا[8] و عايقهاي موجدار[9] وجود دارند.
جنس مصالح مصرفي در ساخت اين عايقها به شرح زير ميباشند:
2-18-4-1 عايقهاي انباشته به صورت آزاد
عايقهاي انباشته به صورت آزاد يا فله به دو صورت رشتهها (يا تارها) و دانههاي سبك وجود دارند. رشتهها شامل پشم سنگ، پشم شيشه، پشم سرباره يا الياف گياهي (كه معمولاً پشم چوب است) ميباشند. دانهها از مواد معدني منبسط شده مانند پرليت، ورميكوليت، خاك رس و نظاير آن يا از مواد گياهي مانند خردههاي چوبپنبه تهيه ميشوند.
2-18-4-2 عايقهاي پتويي
اين عايقها از پشم سنگ، پشم شيشه، پشم سرباره، پشم چوب، پنبه، پشم حيوانات در ضخامتهاي متفاوت تا 100 ميليمتر، تهيه و به عرضهاي مختلف بريده ميشوند و گاهي داراي پوششي از ورقه آلومينيوم يا كاغذ صنعتي (كرافت) هستند.
2-18-4-3 عايقهاي قطعهاي
عايقهاي قطعهاي، در اصل مشابه عايقهاي پتويي هستند، ولي طولشان محدودتر، و معمولاً در حدود 20/1 متر و كمتر، و ضخامتشان تا 180 ميليمتر ميرسد. برخي از آنها داراي پوشش كاغذي هستند كه در لبهها به صورت باريكهاي روي قطعات را پوشانده و نصب آنها در قاب را سهلتر ميسازد.
2-18-4-4 تختههاي عايق
تختههاي عايق از مصالح گوناگوني مانند ني، چوب و پشم سنگ ساخته ميشوند. تختههاي عايق براي منظورهاي مختلفي از قبيل پوشش بيروني و دروني ديوارها و عايق سقفها به كار ميروند.
2-18-4-5 تاوهها يا بلوكهاي عايق
تاوهها يا بلوكهاي عايق به صورت قطعات صلب ساخته ميشوند و ابعاد آنها تا حدودي از عايقهاي قطعهاي كمتر است. گاهي اوقات تاوهها ممكن است براي استحكام بيشتر به صورت دو لايه و بيشتر به هم چسبانده شوند.
تاوهها از مصالحي چون چوبپنبه، خرده چوب و سيمان، پشم سنگ با يك ماده چسباننده، ورميكوليت با قير، كف شيشه، بتن متخلخل (كفي يا گازي)، پلاستيكهاي متخلخل، لاستيك سخت متخلخل، بتن سبك دانه از انواع پرليتي، ورميكوليتي يا پوكه رسي ساخته ميشوند.
2-18-4-6 عايقهاي منعكس كننده
عايقهاي منعكس كننده از سطوح فلزي و نظاير آن ساخته ميشوند و ممكن است بدون پشتبند يا با پشتبند به كار روند. ميزان گرمابندي عايقهاي منعكس كننده بر خلاف ساير عايقها، به ويژگيهاي سطحي عايق، فاصله هوايي و اختلاف درجه حرارت بستگي دارد. در مورد عايقهاي منعكس كننده، نكته مهم اين است كه فاصله هوايي حداقل 20 ميليمتر رعايت شود. اين عايقها چنانچه به نحو شايستهاي نصب شوند، ميتوانند به عنوان لايه بخاربندي[10] نيز به كار روند.
2-18-4-7 عايقهاي پاشيدني
عايقهاي پاشيدني از مخلوط كردن تارها يا مصالح متخلخل با يك چسب، ساخته شده و بر روي سطوح مورد نظر پاشيده ميشوند و در نقاطي از ساختمان به كار ميروند كه شكل يا وضع قرار گرفتن اجزاي ساختماني، استفاده از آنها را ايجاب مينمايد. معمولترين مصالح مخلوطهايي از آزبست، پرليت، ورميكوليت يا پوكه رسي با دوغاب سيمان و در برخي موارد با دوغاب گچ است. كف پلياورتان نيز ممكن است بعضي اوقات در چند مرحله پاشيده شود.
2-18-4-8 عايقهاي كفي ترزيقي درجا
عايقهاي كفي تزريقي درجا يا تودههاي متخلخل، از رزينهاي مايع مصنوعي ساخته ميشوند. دو جزء تشكيل دهنده عايق، هنگام مخلوط شدن، كفي توليد ميكنند كه پس از مدتي سخت شده و فضاي تزريق شده را در برميگيرند.
2-18-4-9 عايقهاي موجدار
عايقهاي موجدار از كاغذ ساخته ميشوند كه به صورت موجدار در آورده شده و در چند لايه به هم چسبانده ميشوند. برخي از انواع اين عايق با يك لايه چسب كه بر روي آنها پاشيده ميشود، داراي استحكام بيشتري ميشوند. در حالي كه در انواع ديگر با يك ورقه پوشانده ميشوند و داراي ويژگي گرمابندي بهتري هستند.
در طراحي جزئيات عايقكاري ترجيحاً بايد از مصالحي استفاده شود كه ميتوان آنها را به راحتي و در داخل كشور تهيه نمود.
مقاومت حرارتي مصالح به كار رفته در پوسته ساختمان، بستگي به ضخامت، ميزان رطوبت محتوي و وزن مخصوصشان دارد. در مناطق مرطوب عايقها را بايد بخاربندي كرد.
مقاومت حرارتي برخي از مصالح متداول، در جدول 2-18 آمده است. جز آجر و بتن (اعم از سنگين يا سبك)، ساير مصالح منحصراً بايد در اقليمهاي خشك به كار رفته و در نتيجه مقاومت حرارتي آنها، بايد معادل شرايط خشك به حساب آيد.
جدول شماره 2-18-4 مقاومت حرارتي برخي از مصالح ساختماني
مقاومت حرارتي (وات/درجه. متر مربع) |
وزن مخصوص (متر مکعب/کيلوگرم) |
ضخامت (ميليمتر) |
مصالح |
013/0 |
1600 |
5 |
عايق سيمان و پنبه کوهي |
017/0 |
2250 |
20 |
آسفالت بام |
05/0 |
1100 |
10 |
قير و گوني |
125/0 |
1700 |
105 |
آجرکاري با 5% رطوبت |
17/0 |
1700 |
100 |
آجر توخالي 4 سوراخه با 3% رطوبت |
45/0 |
750 |
100 |
بلوک بتني هوادار با 3% رطوبت |
18/0 |
2100 |
200 |
بلوک توخالي بتني با 3% رطوبت |
12/0 |
2100 |
150 |
تاوه بتني با 3% رطوبت |
33/0 |
130 |
13 |
تخته از چوب پنبه |
37/0 |
15 |
13 |
پلياستايرين منبسط |
57/0 |
30 |
13 |
پلييورتان منبسط |
15/0 |
700 |
12 |
تختههاي فيبري متوسط |
56/1 |
30 |
50 |
کف فرمآلدئيد اوره |
003/0 |
2500 |
3 |
شيشه تکي |
11/0 |
1330 |
11 |
شيشه مضاعف با 5 ميليمتر فاصله هوايي، درزبندي شده |
75/0 – 64/0 |
48 - 12 |
25 |
پشم شيشه يا معدني يا سنگ به صورت کرک يا پتو |
78/0 – 69/0 |
48 - 16 |
25 |
فيبر معدني به صورت لوحه |
01/0 |
1300 |
5 |
اندود گچي |
50/0 |
220 |
16 |
بامپوش گلاسفايبر با چسباننده رزيني |
45/0 |
380 |
50 |
لوحه از ساقه گندم فشرده |
20/0 |
610 |
25 |
چوب و چوب سفيد |
63/0 |
400 |
50 |
لوحه ساختماني از خرده چوب |