9-5-3 استاندارد ملاتها
براي ملاتها، استانداردهاي شماره 706 و 1-20 و براي ماسه آنها استانداردهاي 299 و 301 مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران وجود دارد.
استاندارد 706 به پيروي از استاندارد آمريكايي ASTM-C270-64T و فارغ از شرايط كارگاهي ايران نوشته شده است. به هر حال براي ايران تجديد نظر در استانداردهاي ملات، ضروري است.
9-5-3-1 گروهبندي ملاتها
بر مبناي استاندارد 706 ملاتهاي بنايي به 5 گروه M ، S ، N ، O ، K گروهبندي شدهاند كه در جدول 9-5-3-1 با تغييراتي آمده است (به توضيحات زير جدول مراجعه شود).
جدول 9-5-3-1 ملاتهاي بنايي
** افزايش كارپذيري با كارآيي
ملات
** افزايش مقاومت
ملات
تاب فشاري 28 روزه بر حسب (مگاپاسكال)*** |
ماسه در حالت مرطوب و غير متراكم |
نسبت حجمي از آهك آبديده يا آهك شكفته |
نسبت حجمي از سيمان بنايي* |
نسبت حجمي از سيمان پرتلند يا سيمان پرتلند تفاله آهنگذاري |
نوع ملات و نامگذاري آنها** |
5/17 |
مقدار
مصالح سنگي به كار رفته نبايد كمتر از |
- |
1 (نوع II ) |
1 |
(خيلي قوي) |
|
- |
1 |
**M |
||
5/12 |
- |
1 (نوع II ) |
|
(قوي) **S |
|
بالاتر از |
- |
1 |
|||
5 |
- |
1 (نوع II ) |
- |
(متوسط) **N |
|
بالاتر از |
- |
1 |
|||
5/2 |
- |
1 (نوع II,I ) |
- |
(ضعيف) **O |
|
بالاتر از |
- |
1 |
|||
5/0 |
بالاتر از |
- |
1 |
(خيلي ضعيف) |
|
1** |
- |
** - |
**K |
* هنوز پس از گذشت بيش از 20 سال سيمان بنايي در ايران ساخته نشده است تا در ملات استفاده شود.
** به ترتيب كه مقاومت ملات كاهش مييابد، كارآيي ملات اضافه ميشود. دو بردار ترسيمي و نامگذاري ملاتها خارج از اين استاندارد است. همچنين سطر آخر جدول (ملات نوع K ) يك پيشنهاد است.
*** واحد تاب فشاري با تقريبي نزديك تبديل شده است. تاب فشاري ملاتهاي سيماني و باتارد در سن 3 روز (25%)، در سن 7 روز (50%)، در سن 14 روز (75%)، در سن 60 روز (120%) و در سن 90 روز (130%)، تاب ملات 28 روزه است.
9-5-3-2 آبنگهداري ملاتها
ملاتهايي كه بر طبق ويژگيهاي استاندارد ايران در ساختمان به كار ميروند، بايد با رواني اوليه 100 تا 115 درصد ساخته شوند. رواني ملات، نبايد بعد از جذب آب از (70%) كمتر گردد.
9-5-3-3 تاب فشاري ملاتها
تاب فشاري ملاتها نبايد از آنچه در جدول 9-5-3-1 درج شده است، كمتر باشد. براي اندازهگيري تاب فشار ملاتها بايد از نمونههاي مكعبي به اضلاع 50 ميليمتر استفاده شود. در ملاتهاي نوع O و N نمونهها روي صفحات صافي ريخته و در محوطهاي مرطوب كه رطوبت نسبي آن (90%) يا بيشتر باشد، نگهداري ميشوند. نمونهها حدود 48 تا 52 ساعت در حالي كه سطوح فوقاني آنها در معرض هواي مرطوب قرار دارد، در محفظه باقي ميمانند. نمونههاي مكعبي كه براي اندازهگيري تاب فشاري ملات نوع K ساخته ميشوند، بايد در هواي آزمايشگاه در دماي 2± 21 درجه سلسيوس عملآوري شوند.
9-5-3-4 اختلاط ملات و مصرف ملاتهاي مانده (احياي ملاتها)
در استاندارد 706 ايران مخلوط كردن ملات براي كارهاي كوچك، با دست و در مقادير زياد، با ماشين توصيه شده است. افزودن آب به ملاتهايي كه به علت از دست دادن مقداري از آب خود، سفت و سخت شدهاند، هر چند مرتبه كه لازم باشد، مجاز دانسته شده تا از اين طريق به رواني مطلوب خود برسند. مصرف ملات تا 5/2 ساعت پس از ساختن مجاز دانسته شده است، ولي در استاندارد 1903 براي احياي ملات سيماني، اين حد 2 ساعت تعيين شده است.
در مورد ملاتهاي سيماني، نبايد مدت زمان سپري شده از هنگام اختلاط تا مصرف ملات از حداقل زمان گيرش بيشتر باشد. افزودن آب به ملاتهاي مانده بايد با اضافه كردن ماده چسباننده توأم بوده و با اجازه دستگاه نظارت باشد.
ملاتهاي ماسه آسفالت معمولاً به مقادير كم در ديگهاي كوچك ساخته ميشوند، براي مقادير بيشتر ممكن است آنها را در ماشينهاي آسفالتپزي نيز تهيه نمود.