8-1-6 حفظ و مراقبت عايقهاي رطوبتي
عايقهاي رطوبتي را در حين اجرا و در دوره بهرهبرداري از ساختمان بايد از سرماي زياد (يخزدگي)، گرماي زياد و اشعه ماوراء بنفش خورشيد، اوزون، شعله حريق، صدمات مكانيكي و حركات سازهاي و ساختماني، صدمات شيميايي (معدني و آلي)، ريشه دواني گياهان، فشار آب و بخار آب حفظ كرد.
سرماي زياد باعث تركخوردگي عايق ميشود، به ويژه اگر از قير نامناسب كه داراي خاصيت آنگمي[1] مطلوب نيست، استفاده شده باشد. قير مورد مصرف در عايق مخصوصاً در لايه نهايي، بايد مناسب منطقه انتخاب شود.
گرماي زياد سبب روان شدن قير ميشود. در مناطق گرم خصوصاً در لايه نهايي بايد قير مناسبي انتخاب شود كه در گرماي زياد روان نشود. در مناطقي كه اختلاف درجه حرارت روز تابستان با شب زمستان زياد باشد، بايد از قيرهاي دميده 15/90 R يا 25/80 R در عايقكاري لايه آخر و از مخلوطي از اين قيرها با قير 100/80 يا 70/60 يا 50/40 استفاده كرد. در صورت دسترسي به قير معدني از اين قير نيز ميتوان به جاي قير اكسيده بهره برد. (در مناطقي كه گرماي هوا در فصل تابستان در سايه حداكثر به 50 درجه سلسيوس و بيشتر برسد، بايد از قير خالص 50/40 استفاده شود، چنانچه حداكثر گرما به 40 درجه برسد، بايد از قير خالص 70/60 استفاده گردد و در حالي كه حداكثر گرما به 30 درجه برسد، بايد قير خالص 100/80 مصرف شود).
تابش مستقيم خورشيد كه داراي اشعه ماوراء بنفش است، سبب تجزيه مواد قيري و قطراني و از دست رفتن ويژگيهاي مطلوب آنها ميشود.
اوزون كه در لايههاي بالاي جو وجود دارد باعث حفاظت بسياري از موجودات و مواد از اشعه ماوراء بنفش ميشود، ولي وجود آن در نواحي كوهستاني بر اثر رعد و برق يا در شهرها در اثر سوخت ناقص موتورهاي درونسوز بر قير اثر نامطلوب دارد و آن را تجزيه ميكند.
شعله و حريق نيز سبب سوختن مواد قيري و قطراني شده و باعث خرابي عايق رطوبتي ميشود، صدمات مكانيكي و حركات سازهاي و ساختماني نيز در صورتي كه جدي باشند، ميتوانند به پارگي قشر عايق منجر شوند.
بسياري از مواد شيميايي مانند حلالها و روغنهاي معدني، قير و قطران را در خود حل ميكنند، همچنين قلياهاي قوي و اسيدها و گازهاي اسيدي باعث خرابي عايق ميشوند.
ريشهدواني گياهان نيز علاوه بر فساد عايق، به خاطر جابهجايي آن ميتواند مخاطرهانگيز باشد، چنانچه فشار آب وارده بر سطح عايق از حدي تجاوز كند (اين حد به نوع عايق، ضخامت و تعداد لايههاي آن بستگي دارد)، ميتواند منجر به پارگي عايق شود. چنانچه بخار يا جريان آب داغ دائماً روي عايق جاري شود، آن را از آببندي مياندازد.
براي محافظت عايق از عوامل ياد شده بايد به ترتيب زير عمل شود:
8-1-6-1
لايه محافظ در مورد سطوح افقي بام ميتواند از موزائيك فرش يا حدود 3 سانتيمتر ماسه آسفالت انتخاب گردد. چون در نواحي گرم و خشك روغنهاي موجود در قير پس از مدت كوتاهي ميپرند و قشر ماسه آسفالت ترك ميخورد و به تدريج خرد و از هم متلاشي ميگردد، بهتر است در اين مناطق از پوشش موزائيك به رنگ روشن روي ماسه آسفالت به عنوان يك اقدام احتياطي و اضافي استفاده گردد. بديهي است در اين صورت ماسه آسفالت را ميتوان به ضخامت 5/1 تا 2 سانتيمتر اجرا كرد و از ضخامت ملات يا ماسه زير موزائيك كاست. به هر حال بار مرده ناشي از اجراي هر نوع عايق با قشرهاي محافظ آن بايد در محاسبات ايستايي منظور گردد.
8-1-6-2
استفاده از پوشش كاهگل در بام نواحي گرم و خشك مشروط بر اينكه مراقبت مداوم و مستمر در نگاهداري آن منظور گردد و آمد و شد زيادي روي آن صورت نگيرد، بلااشكال است.
8-1-6-3
آجر فرش با ملات گل نيمچه كاه نيز در نواحي گرم و خشك پوشش مطلوبي براي بامهاي تخت، شيبدار، قوسي و گنبدها به شمار ميرود.
8-1-6-4
در سرويسها، حمام و آشپزخانه، كفپوش و كاشي ديوارپوش نقش محافظ عايقكاري را ايفا ميكنند.
8-1-6-5
عايق قائم دستانداز بام، ديوار زيرزمين، ديوار شالوده و نظاير آن را با اجراي تيغه آجري به ضخامت 11 سانتيمتر و بيشتر محافظت ميكنند، در مواردي كه فضاي كافي براي آجرچيني به ضخامت 11 سانتيمتر وجود نداشته باشد، ممكن است از تيغه 6 سانتيمتري و يا اندود ماسه سيمان استفاده شود.
8-1-6-6
در صورتي كه عايق قائم با تيغه نازك، اندود سيماني، كاشي ديواري يا سراميك (در سرويسها) محافظت شود، براي جلوگيري از تركخوردگي قشر محافظ و جابهجايي آن به ويژه هنگام گرما، قبل از پوشش عايق، بايد از توري سيمي به عنوان نگهدارنده آن استفاده شود.
8-1-6-7
فلزات به ويژه مس بهترين محافظ عايق براي بامهاي قوسي و گنبدي به شمار ميروند.
8-1-6-8
انجام كاشيكاري روي قشر عايق گنبدها، علاوه بر زيبايي، محافظت كافي را براي عايق تأمين ميكند.
8-1-6-9
استفاده از شن ريزدانه براي محافظت عايق بامهاي تخت كه رفت و آمد روي آنها كم است نيز مرسوم ميباشد، در اين صورت بايد با نصب توري جلو آبرو ناودانها از ورود دانههاي شن به داخل لوله ناودان جلوگيري شود.
8-1-6-10
برخي عايقهاي پيشساخته با قشر نازكي از ماسه نرم يا خرده سنگ ريز به رنگهاي متنوع روشن پوشانده ميشوند، در اين صورت پس از عايقكاري بام نيازي به محافظت عايق وجود ندارد.
8-1-6-11
چنانچه عايق بام با رنگهاي مخصوص منعكس كننده نور و گرما پوشانده شود، در اين حالت نيز اجراي قشر محافظ اضافي روي آن لازم نيست.
8-1-6-12
براي جلوگيري از سوراخ شدن عايق بايد از بارگذاري زياد روي آن خودداري شود. از وارد شدن ضربه به آن جلوگيري گردد و ماسه تيز گوشه در ملات مجاور آن مصرف نگردد.
8-1-6-13
بايد از ريخته شدن مواد شيميايي مضر به ويژه روغنها و چربيها و حلالها بر روي عايق، جلوگيري به عمل آيد. همچنين اجتناب از تماس ملاتهاي آهكي با عايق ضرورت دارد، زيرا در صورت تماس، گوني عايق ميپوسد و پاره ميشود.
8-1-6-14
در مناطق مرطوب كه امكان رويش گياهان و رشد خزه و مانند اينها وجود دارد، بايد از سموم علفكش كه در فرمولاسيون آنها مواد مضر براي عايق و پوشش آن وجود نداشته باشد، به منظور جلوگيري از رويش و رشد گياهان استفاده شود.