23-12-4 روسازي خيابان

23-12-4-1 قشر زيراساس [1]

قشري از مصالح سنگي يا مخلوطي از مصالح سنگي و مواد چسباننده با ويژگيهاي فني مشخص که بر روي بستر خيابان ريخته مي شود، قشر زيراساس نام دارد . بسته به شرايط جوي، نوع زمين، امکان دسترسي به مصالح مناسب در منطقه اجراي پروژه و بررسيهاي اقتصادي، روش اجراي کار، تعيين و در مشخصات فني خصوصي درج مي شود . انواع روشهاي تهيه و اجراي قشر زيراساس، بايد با مندرجات ذيل اين بخش و در صورت نياز به مشخصات بيشتر با مندرجات نشريه شماره 101 دفتر تدوين ضوابط و معيارهاي فني سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور تحت عنوان ”مشخصات فني عمومي راه (تجديد نظر اول) “ مطابقت نمايد.

الف: زيراساس شني يا زيراساس سنگي [2]

مصالح مصرفي براي قشر زيراساس شني، مصالح گردگوشه رودخانه اي، مصالح معدني يا سنگ کوهي شکسته است . انتخاب مصالح بايد با توجه به فواصل، امکان دستيابي به منابع فوق و رعايت مسائل اقتصادي در پروژه صورت گيرد.

1- دانه بندي مصالح

دانه بندي مصالح بايد بر اساس مندرجات مشخصات فني خصوصي باشد . در صورت عدم وجود اين اطلاعات، دانه بندي مصالح بايد بر اساس روش T27 در محدوده يکي از دانه بنديهاي مندرج در جدول 23-12-4-1-الف-1 باشد.

علاوه بر رعايت دانه بنديهاي فوق مشخصات زير بايد در مورد مصالح مصرفي صدق نمايد.

- درصد مصالح گذرنده از الک نمره 200 ، نبايد بيش از مصالح گذرنده از الک نمره 4 باشد، در مواردي که دانه هاي ريز از نظر يخبندان، مضر تشخيص داده شود، مي توان درصد گذرنده از الک نمره 200 را تقليل داد.

-حد روانيL.L و دامنه خميري PI بر اساس آزمايشهاي T91 و T90 و T89 بر روي مصالح گذرنده از الک نمره 40 (425/0 ميليمتر)، نبايد به ترتيب از ( 25 %) و ( 6%) تجاوز نمايد.

- ارزش ماسه ايS.E[3] بر اساس آزمايشT176 بر روي مصالح گذرنده از الک نمره 4، نبايد کمتر از 25 باشد.

- درصد سايش با روش لوس آنجلس بر اساس آزمايشT96 بر روي مصالح درشت دانه، نبايستي از ( 50 %) تجاوز نمايد.

- ظرفيت باربري مصالح اشباع شده[4] با روش T193 در آزمايشگاه که روي نمونه هاي با تراکم ( 100 %) و به روش T180 انجام شده، نبايد از ( 20 %) کمتر باشد.

2- جنس مصالح

در هر پروژه بايد نوع مصالح رودخانه اي، کوهي يا مخلوطي از اين دو در مشخصات فني خصوصي ذکر گردد، در مواردي که حجم مصالح معدن کمتر از ميزان پيش بيني شده باشد، بايد از معادن جديد که مشخصات مصالح آن منطبق با ضوابط و مشخصات موردنظر است، استفاده شود . در صورتي که معدن داراي دانه هاي بزرگتر از اندازه موردنظر باشد، بايد مصالح از سنگ شکن يا سرند عبور داده شود تا مصالح موردنظر به دست آيد . قبل از باز کردن کامل معدن براي بهره برداي، بايد از انطباق مصالح از نظر کيفيت و کميت با مشخصات خواسته شده، اطمينان حاصل نمود تا حتي المقدور براي مصالح خواسته شده از يک معدن استفاده احتياجي به تغيير معدن نباشد . قبل از حمل مصالح به پاي کار، بايد طبق روش T2 حداقل 25 کيلوگرم از مصالح معدن را براي آزمايشهاي مربوط، برداشت نمود . قبل از بهره برداري از معدن بايد لايه هاي خاک نباتي، مواد لجني و ساير مواد نامناسب از سطح معدن پاک شود و پس از بهره برداري و اتمام کار وضعيت محل به شرايط عادي برگشت داده شده و سطوح خاکبرداري شده به صورت مورد قبول شيب بندي [5] گردد. مصالح مصرفي بايد با مشخصات و مندرجات فصل دوم اين نشريه مطابقت نمايد . از به کار بردن مصالحي که بر اثر يخ زدن يا گرم کردنهاي متوالي يا مرطوب و خشک شدنهاي پي درپي خرد شوند، بايستي جداً خودداري شود، در هر حالت مشخصات مصالح مصرفي قبل از حمل، بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد.

3- روش اجرا

قبل از اجرا و پخش مصالح زيراساس بايد بستر راه کاملاً مهيا، از هرگونه مواد زائد اضافي عاري و طبق پروفيلهاي طولي و عرضي خواسته شده، آماده باشد . ناهمواريها و رواداري سطح خاکريز، نبايد از 3 سانتيمتر با شمشمه 4 متري در جهات مختلف تجاوز نمايد . مصالح منطبق با مشخصات خواسته شده ، بايد به پاي کار، حمل و بر روي بستر روسازي به فواصل مساوي يکنواخت، تخليه و سپس لايه لايه پخش شود . براي کنترل رقوم سطح لايه ها قبل از انجام هرگونه عمليات، بايد در طرفين راه و به فاصله کافي از محور ميخهاي چوبي يا فلزي به فواصل 15 تا 50 متر بسته به نظر دستگاه نظارت کوبيده شود . جاي ميخها بايد در محلهاي مناسب چنان انتخاب شود که در طول اجراي کار همواره مورد استفاده دستگاه نظارت، واقع و تا پايان کار مورد حفاظت قرار گرفته و هيچ نوع تغييري در مختصات آنها به وجود نيايد . مصالح بايد توسط گريدر يا وسيله مناسب ديگر پخش شود. نحوه عمل بايد چنان باشد که پس از تنظيم و کوبيدن ابعاد لايه ها با رقوم و شيبهاي خواسته شده کاملاً مطابقت نمايد.

قبل از کوبيدن از هر 1500 مترمکعب مصالح پخش شده، بايد 25 کيلوگرم نمونه براي انجام آزمايشهاي موردنظر در اين بخش، برداشته شود . پس از اتمام عمل پخش آبپاشي به وسيله تانکر با حجم مناسب به صورت يکنواخت و با فشار ثابت انجام مي شود تا رطوبت موردنظر به صورت يکنواخت حاصل شود . توقف آبپاشي و تخليه آب در يک محل که باعث صدمه زدن به جسم راه گردد، مجاز نمي باشد . ميزان تراکم و رطوبت بهينه، بايد بر اساس روش آشتو T180 در آزمايشگاه تعيين شود . رواداري مجاز آب مصرفي از ميزان تعيين شده در آزمايشگاه،%±1/5خواهد بود.

پس از آبپاشي، غلتک زني با غلتکهاي 10 تا 20 تني استوانه اي فلزي يا غلتکهاي چرخ لاستيکي انجام خواهد شد . در صورت تصويب دستگاه نظارت مي توان از غلتکهاي ويبره (لرزشي) نيز استفاده نمود، ولي در هر حالت قبل از بکارگيري اين غلتکها، بايد از غلتکهاي استاتيکي استفاده شود . نوع و وزن غلتک بايد چنان انتخاب شود که باعث خرد شدن مصالح نگردد. غلتک زني بايد از کنارهاي خيابان، شروع و به محور آن ختم شود . در نقاطي که استفاده از غلتکهاي خودرو امکانپذير نباشد، مي توان از وسايل کوبنده موتوري کوچک استفاده و عمل کوبيدن را تا تراکم موردنظر ادامه داد، رعايت نکات زير هنگام کوبيدن مصالح الزامي است:

- ضخامت لايه کوبيده شده، نبايد از 15 سانتيمتر تجاوز نمايد . در مواردي و با تصويب دستگاه نظارت مي توان ضخامت هر لايه کوبيده شده را تا 20 سانتيمتر افزايش داد، مشروط بر اينکه تراکم موردنظر در تمام ضخامت لايه تأمين شود.

- ضخامت هر لايه نبايد از 2 برابر قطر بزرگترين دانه مصالح مصرفي کمتر باشد.

4- کنترل کيفيت

رعايت مندرجات بندهاي الف 1 الي الف 3 فوق الذکر و مندرجات فصل دوم اين نشريه در مورد مصالح مصرفي الزاميست . پيمانکار موظف است قبل از اجرا، کيفيت مصالح مصرفي را بر اساس مشخصات و داده هاي اين نشريه مورد ارزيابي قرار دهد تا پس از تأييد دستگاه نظارت و آزمايش توسط آزمايشگاه معتبر و مورد قبول کارفرما به مصرف برسد . دستگاه نظارت مخير است به هر تعداد و ميزان که صلاح بداند، آزمايشهاي لازم را در مورد مصالح مصرفي معمول دارد. کنترلهاي زير پس از اجرا بايد صورت گيرد:

در هر روز بايد لايه هاي کوبيده شده زيراساس به قسمتهاي مساوي در طول مسير از 150 تا 200 متر و در هر خط عبور، تقسيم و در هر قسمت حداقل يک آزمايش تراکم درجا طبق روش T191 آشتو انجام گردد . تراکم به دست آمده بايد حداقل برابر با ( 100 %) دانسيته ماکزيممي باشد که به روش T180آشتو در آزمايشگاه حاصل مي شود.

- براي آزمايش تراکم به روش T180 آشتو بايد حداقل در هر هزار متر و در هر خط عبور، يک نمونه گيري صورت گرفته و در آزمايشگاه مورد آزمايش قرار گيرد . چنانچه تراکم نسبي به دست آمده کمتر از تراکم خواسته شده در مشخصات و نقشه هاي اجرايي باشد، پيمانکار موظف است بلافاصله و با ابلاغ دستگاه نظارت لايه کوبيده شد ه را شخم زده و سپس آبپاشي و غلتک زني نمايد و اين عمل آنقدر ادامه يابد تا تراکم خواسته شده تأمين شود.

- کنترل رقوم تمام شده در مقاطع عرضي و طولي قبل از اجراي هر لايه از قشر زيراساس صورت مي گيرد . اختلاف رقوم در تمام جهات، نبايد از 2± سانتيمتر تجاوز نمايد و علاوه بر آن رواداري ناهمواريهاي سطح در طول شمشه چهار متري، نبايد از 5/2 سانتيمتر تجاوزنمايد.

-براي حفاظت وضعيت قشر زيراساس پيمانکار موظف است پس از کنترل و تأييد دستگاه نظارت از تردد ماشين آلات بر روي آن جلوگيري نموده و با توجه به برنامه زمانبندي اجراي کار نسبت به اجراي قشرهاي اساس اقدام نمايد . چنانچه به هر دليل وقفه اي در اجراي لايه هاي اساس ايجاد شود و اين مدت طولاني باشد، قبل از ادامه کار، دستگاه نظارت اقدام به کنترل کارهاي انجام شده قبلي نموده و در صورت تأييد، اجازه اجراي قشر رويه را صادر مي نمايد.

ب: زيراساس مخلوط شن و ماسه و خاک [6]

عموماً مخلوط شن و ماسه و بعضاً منابع رودخانه اي فاقد دانه بندي مناسب براي استفاده در قشر زيراساس مي باشند و نمي توان اين مصالح را بدون اصلاح به کار گرفت، معمولاً با اضافه نمودن درصدي از مصالح منتخب مي توان دانه بندي مناسب را براي اين مصالح تأمين نمود.

1- دانه بندي مصالح

به منظور دستيابي به مقاومت لازم براي قشر زيراساس مخلوط، رعايت دانه بندي مناسب الزاميست، از اين رو براي تأمين اين منظور، زيراساس مخلوط بايد حاوي دانه هاي درشت، ريز، سيليت و رس به نسبتهاي صحيح باشد . چنانچه مصالح محلي داراي ويژگيهاي موردنظر باشد، مي توان بدون اضافه نمودن مصالح منتخب آن را به عنوان قشر زيراساس مورد استفاده قرار داد.

نمونه برداري از مصالح قشر زيراساس مخلوط مطابق روش T87 آشتو و تعيين دانه بندي و حدود آتربرگ به ترتيب بر اساس روشهاي T89وT90 ،T91 ،T27 صورت مي گيرد . با توجه به دانه بندي مصالح مورد اختلاط، بايد طرح اختلاط مصالح توسط آزمايشگاه مورد تأييد کارفرما تهيه شود.

2- روش اجرا

خاکهاي موجود در محل و مصالح منتخب، بايد به شرح نسبتهاي تعيين شده در طرح اختلاط در سطح راه با وسايل مناسب نظير گريدر و ارابه ديسک دار مخلوط گردد . انتخاب دستگاه بستگي کامل به نوع مصالح مورد اختلاط داشته و اين انتخاب بايد با نظر و تأييد دستگاه نظارت صورت گيرد . مصالح مناسب بايد بر اساس نقشه هاي اجرايي، پخش، پروفيله و آماده کوبيدن گردد، ميزان پخش بايد به نحوي باشد که پس از کوبيدن، رقومها، شيبها و ابعاد داده شده در نقشه هاي اجرايي به دست آيد . عمل آبپاشي با تانکر صورت مي گيرد، آبپاشي بايد با فشار يکنواخت انجام شود و پس از آبپاشي بلافاصله، عمل غلتک زني انجام شود، روش اجراي غلتک زني طبق بند الف (زيراساس شني) خواهد بود.

3- کنترل کيفيت

رعايت نکات زير در کنترل کيفيت مصالح و روش اجرا الزامي است:

-تراکم مناسب و رطوبت نظير با توجه به روش T180 آشتو به دست مي آيد . رواداري آب مصرفي (%5/1±) مي باشد.

- قبل از آبپاشي و کوبيدن از هر 1500 مترمکعب مخلوط، يک نمونه 25 کيلوگرمي براي آزمايشهاي دانه بندي، تعيين حدود آتربرگ و تعيين ميزان تراکم و رطوبت بهينه برداشته مي شود. حد رواني و دامنه خميري مصالح به ترتيب، نبايد از ( 25 %) و ( 6%) تجاوز نمايد.

- لايه هاي کوبيده شده قشر زيراساس در هر روز به قسمتهاي 150 تا 200 متر، تقسيم و در هر قسمت يک آزمايش تراکم درجا طبق روش T191 انجام مي شود . تراکم به دست آمدهبايد حداقل برابر با ( 100 %) وزن مخصوص ماکزيمي باشد که بر اساس روش T180 در آزمايشگاه حاصل مي شود.

- آزمايش T180 بايد در طول 1000 متر و در هر خط عبور يک بار در آزمايشگاه انجام شود . در صورتي که تراکم به دست آمده کمتر از حد مجاز باشد، بايد لايه کوبيده شده را شخم زده و سپس با آبپاشي و غلتک زني مجدداً کوبيد تا تراکم موردنظر حاصل شود.

-رقوم سطح تمام شده هر لايه از قشر زيراساس، قبل از پوشش با لايه بعدي، بايد با توجه به نيمرخهاي طولي و عرضي اندازه گيري شود . در هر نقطه اختلاف بين رقومهاي موردنظر نبايد از 2± سانتيمتر تجاوز نمايد و ناهمواريهاي مجاز شيبهاي طولي و عرضي با شمشه 4 متري، نبايد از 5/2 سانتيمتر تجاوز کند.

پ: ساير روشها

در صورت تأييد دستگاه نظارت و بسته به موقعيت پروژه، مي توان از ساير روشها نظير زيراساس آهکي، زيراساس سيماني يا زيراساس قيري استفاده نمود، مشخصات مصالح و نحوه اجراي روشهاي فوق بايد بر اساس مندرجات نشريه 101 دفتر تدوين ضوابط و معيارهاي فني سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور تحت عنوان ”مشخصات فني عمومي راه (تجديد نظر اول )“ انجام پذيرد. در صورت استفاده از اين روشها بايد جزئيات اجرايي و مشخصات مصالح بکارگيري شده در مشخصات فني خصوصي ذکر گردد.

23-12-4-2 قشر اساس

لايه اي از مصالح سنگي يا مخلوطي از مصالح سنگي و مواد چسباننده نظير قير يا سيمان با مشخصات فني معين که روي بستر راه يا روي قشر زيراساس به منظور تحمل بارهاي وارده ريخته و اجرا مي شود، اساس نام دارد . بسته به نوع زمين، شرايط جوي، امکان دسترسي به مصالح مناسب و نقطه نظرهاي اقتصادي، نوع مصالح و روش اجرا، بايد در مشخصات فني خصوصي ذکر گردد . در صورت نبودن اين مشخصات رعايت مندرجات ذيل اين بخش الزامي است.

الف: اساس شني يا سنگي

مصالح لازم براي اساس شني از منابع رودخانه اي يا کوهي تهيه مي شود . از اين مصالح بايد قبلاً و بر اساس مندرجات اين بخش نمونه برداري، انجام و مورد آزمايش قرار گرفته و استفاده از آن به تأييد دستگاه نظارت برسد . مصالح مصرفي بايد از نوع مصالح مرغوب و عاري از مواد زيان آور نظير مواد آلي و گياهي باشد.

1- دانه بندي و مشخصات مصالح

دانه بندي مصالح مصرفي براي قشر اساس بايد در مشخصات فني خصوصي ذکر گردد، در صورت عدم وجود اين مشخصات دانه بندي مصالح مصرفي، بايد با يکي از دانه بنديهاي مندرج در جدول 23-12-4-2-الف-1 مطابقت نمايد . علاوه بر رعايت دانه بندي، رعايت نکات زير در مورد مصالح به کار گرفته شده اجباري است:

-حد رواني و دامنه خميري مصالح بر اساس استانداردهاي آشتو T89 ، T90 و T91 نبايد به ،ترتيب از ( 25 %) و ( 6%) تجاوز نمايد.

- ارزش ماسه اي بر اساس استاندارد آشتوT176 نبايد از ( 35 %) کمتر باشد. ،

-در مناطقي که احتمال يخبندان وجود دارد، مي توان درصد مواد گذر نده از الک نمره 200 را براي هريک از دانه بنديهاي جدول تقليل داد.

حداقل ( 50 %) مصالح مانده روي الک نمره 4( 75/4 ميليمتر) بايد در يک جبهه شکسته شده باشد (بدون در نظر گرفتن شکستگي طبيعي).

درصد سايش مصالح بر اساس آزمايش لوس آنجلس ( آشتو T96) ، نبايد از ( 45 %) تجاوز نمايد.

تحمل باربري اشباع شده مصالح ( C.B.R) با روش T193 در آزمايشگاه روي نمونه هايي که با تراکم ( 100 %) و به روش T180 انجام مي شود، نبايد از ( 80 %) کمتر باشد.

درجه افت مصالح بر اساس استاندارد آشتو T104 با سولفات سديم پس از 5 نوبت، نبايد از ( 12 %) تجاوز کند.

2- جنس مصالح

در هر پروژه بايد نوع مصالح رودخانه اي، کوهي يا مخلوطي از اين دو در مشخصات فني خصوصي ذکر گردد . قبل از برداشت مصالح از معدن، ابتدا بايد سطح معدن کاملاً پاکسازي شده و از هرگونه مواد اضافي و آلي عاري گردد . به هر حال حمل مصالح به کارگاه توسط پيمانکار پس از حصول اطمينان از انطباق مشخصات مصالح با مشخصات خواسته شده و تأييد دستگاه نظارت صورت خواهد گرفت.

حداقل 25 کيلوگرم از مصالح برداشته شده و قبل از حمل مصالح بايد به روش آشتو T2 آزمايشهاي مندرج در بند الف - 1 فوق، انجام و دانه بندي، حدود آتربرگ و ساير مشخصه هاي خواسته شده تعيين گردد.

دانه بندي مصالح بايد با يکي از دانه بنديهاي خواسته شده مطابقت نمايد . مصالح مصرفي اصولاً بايد از نوع مصالح سخت بوده و از بکارگيري مصالحي که بر اثر يخ زدن يا گرم کردنهاي متوالي يا مرطوب و خشک شدنهاي پي درپي خرد شود، بايد جداً خودداري شود . در اين خصوص رعايت ويژگيهاي مندرج در فصل دوم اين نشريه الزامي است.

3- روش اجرا

قشري که اساس روي آن ريخته مي شود، بايد قبل از پخش کاملاً کوبيده و آماده شود و رقوم آن با نيمرخهاي طولي و عرضي و نقشه هاي اجرايي کاملاً مطابقت نمايد . مصالح اساس بايد به گونه اي همگن و يکنواخت به نحوي در بستر خيابان پخش گردد که پس از کوبيدن و اتمام کار نيازي به کسر يا اضافه کردن مصالح نباشد . حداکثر ضخامت هر لايه پس از اتمام عمليات، نبايد از 15 سانتيمتر تجاوز نمايد . ضخامت کل لايه ها بايد به لايه هاي مساوي تقسيم شود، به طوري که ضخامت هر لايه از 15 سانتيمتر تجاوز ننمايد . در محلهايي که دسترسي براي ماشين آلات مشکل باشد، با نظر دستگاه نظارت مي توان پخش مصالح را با دست انجام داد . رطوبت مصالح بايد کاملاً يکنواخت باشد، بدين منظور آبپاشي، بايد به وسيله تانکر با فشار و آبدهي يکنواخت صورت گيرد، تا رطوبت بهينه براي تراکم حاصل شود . ميزان رواداري رطوبت بهينه، (5/1±%) مي باشد. عمل کوبيدن ابتدا بايد به وسيله غلتکهاي استاتيکي، آغاز و با غلتکهاي لرزشي ادامه يابد . وزن و نوع غلتکها در هر پروژه با نظر دستگاه نظارت تعيين خواهد شد . وزن غلتکها بايد به نحوي باشد که سبب خرد شدن مصالح نگردد . عمليات کوبيدن از نوار کنار، شروع و به سمت محور ادامه مي يابد، در محل قوسها عمل کوبيدن از داخل قوس يا از پايين ترين نقطه، شروع و به بلندترين نقطه ختم مي شود . عمل غلتک زني بايد آنقدر ادامه يابد تا لايه اي کوبيده و منسجم به دست آيد . در صورتي که پس از اتمام عمليات غلتک زني، تراکم نسبي کمتر از ميزان خواسته شده باشد، بايد لايه کوبيده شده، شخم زني و سپس با آبپاشي و غلتک زني مجدد، تراکم نسبي خواسته شده تأمين شود . ضخامت هر لايه نبايد کمتر از 2 برابر قطر بزرگترين دانه مصالح مصرفي باشد.

4- کنترل کيفيت

رعايت نکات زير در کنترل کيفيت مصالح و روش اجرا الزامي است:

تراکم مناسب و رطوبت نظير آن به روش T180 استاندارد آشتو در آزمايشگاه تعيين مي شود. رواداري رطوبت بهينه، نبايد از (5/1±%) تجاوز نمايد.

قبل از آبپاشي و کوبيدن از هر 1500 مترمکعب، يک نمونه 25 کيلوگرمي برداشته و براي آزمايشهاي دانه بندي، حدود آتربرگ و تعيين ميزان تراکم و رطوبت بهينه به شرح بند الف - 1 فوق مورد استفاده قرار مي گيرد.

به هنگام اجرا، لايه هاي کوبيده شده هر قشر روزانه به قسمتهاي 150 تا 200 متري در هر خط عبور، تقسيم و در هر قسمت يک آزمايش دانسيته درجا طبق روش آشتو T191 انجام مي گردد. تراکم به دست آمده، نبايد کمتر از ( 100 %) تراکم ماکزيممي باشد که طبق روش T180 در آزمايشگاه به دست مي آيد.

آزمايش T180 بايد در هر 1000 متر و در هر خط عبور يک بار در آزمايشگاه انجام شود . در صورتي که تراکم به دست آمده کمتر از حد مجاز باشد، بايد لايه کوبيده شده را شخم زده، با آبپاشي و غلتک زني مجدداً کوبيد تا تراکم موردنظر حاصل شود. رقوم سطح تمام شده قشر اساس، نبايد بيش از 5/1 سانتيمتر با آنچه در نقشه ها ذکر شده تفاوت داشته باشد . شيبهاي طولي و عرضي قشر اساس کوبيده شده، بايد با نقشه هاي اجرايي مطابقت نمايد ناهمواريهاي سطح در جهات مختلف با شمشه 4 متري، نبايد از 5/1 سانتيمتر تجاوز نمايد.

ب: اساس ماکادامي

مصالح لازم براي اساس ماکادامي از سنگ کوهي يا سنگ رودخانه شکسته تأمين مي شود . پس از پخش مصالح روي قشر آماده شده سطح راه برابر ابعاد، اندازه ها و ضخامتهاي خواسته شده، مصالح ريزدانه روي آن، پخش و سپس عمل کوبيدن به روشهاي خشک يا مرطوب به شرح مندرجات اين بخش انجام خواهد شد.

1- دانه بندي مصالح درشت دانه

دانه بندي مصالح درشت دانه مطابق استاندارد آشتو T-27 ، بايد با يکي از دانه بنديهاي مندرج ، در جدول 23-12-4-2-ب-1 مطابقت نمايد.

علاوه بر رعايت دانه بندي، رعايت مشخصات زير نيز در مورد مصالح به کار گرفته شده الزامي است:

دانه هاي سست، سبک وزن، شکننده، پولکي و سوزني موجود در مصالح درشت دانه، نبايستي از ( 8%) تجاوز نمايد. درصد دانه هاي پولکي و سوزني بر اساس BS63 تعيين مي شود.

حداقل ( 75 %) وزني مصالح رودخانه اي شکسته شده مانده روي الک نمره 4 (75/4 ميليمتر)، بايد در دو جبهه يا بيشتر شکسته شده باشند، اين شکستگي شامل شکستگيهاي طبيعي نيست.

درصد افت وزني بعد از پنج نوبت با آزمايش سولفات سديم، نبايد از ( 12 %) به روش آشتو T104 تجاوز نمايد.

مصالح درشت دانه بايد با سنگ شکنهاي چکشي يا مخروطي تهيه شود . کاربرد سنگ شکنهاي فکي، به هيچوجه مجاز نيست.

2- مصالح ريزدانه

مصالح ريزدانه که به منظور پر کردن فضاي خالي قشر اساس ماکادامي به کار مي رود، پس از ريختن مصالح درشت دانه مصرف مي شود . مصالح ر يزدانه شامل ماسه طبيعي، ماسه شکسته يا مخلوطي از اين دو است، دانه بندي اين مصالح، بايد با مندرجات جدول 23-12-4-2-ب-2 مطابقت نمايد.

حدود آتربرگ شامل حد رواني ودامنه خميري به روش آشتو T91 ، T90 و T89 ، به ترتيب نبايد از ( 25 %) و ( 6%) تجاوز نمايد.

ارزش ماسه اي مصالح ريزدانه که مطابق آزمايش استاندارد T176 آشتو اندازه گيري مي شود، نبايد از ( 30 %) کمتر باشد.

3- روش اجرا

پخش مصالح بايد توسط پخش کننده هاي مکانيکي يا ديگر وسايل مناسب مورد تأييد دستگاه نظارت انجام شود . عمل پخش مصالح بايد يکنواخت، منظم و بدون در هم پاشيدگي صورت گيرد. سطح قشر اساس بعد از سه يا چهار نوبت عبور غلتک استاتيک، بايد کاملاً يکنواخت و مسطح باشد. در غير اين صورت، بايد پستي و بلنديها را با اضافه نمودن يا برداشتن مصالح به نحوي اصلاح نمود که ناهمواري با شمشه 4 متري از 5/1 سانتيمتر تجاوز ننمايد . حداقل ضخامت قشر اساس ماکادامي پس ا ز کوبيدن، 25/1 برابر قطر بزرگترين دانه ها و حداکثر ضخامت قشر اساس ماکادامي پس از کوبيدن، 2 برابر قطر بزرگترين دانه هاست . در صورت تأييد دستگاه نظارت ضخامت هر لايه کوبيده شده را مي توان تا 5/2 برابر قطر حداکثر دانه درشت افزايش داد . ماسه پاشي و پخش مصالح ريزد انه، بايد حتي الامکان همزمان با پخش لايه اصلي ماکادام باشد و در هرصورت پخش مصالح سنگي، نبايد با عمليات ماسه پاشي و غلتک زني بيش از 2000 متر فاصله داشته باشد . کوبيدن قشر ماکادام با غلتکهاي استاتيک و غلتکهاي لرزشي و استاتيکي مي تواند صورت گيرد . در صورتي که تنها از غلتک استاتيک استفاده شود، وزن غلتک بايد حداقل 10 تن اختيار شود . عمليات کوبيدن از کناره مسير به سمت محور و در قوسها از داخل به خارج قوس انجام مي شود . هنگام غلتک زني در هر عبور، بايد نيمي از معبر قبلي غلتک زني شود و عمل غلتک زني تا تراکم موردنظر و قفل و بست شدن کامل دانه هاي سنگي و به حداقل رسيدن فضاي خالي آنها ادامه يابد . در هر صورت قشر ماکادام، نبايد زير عبور غلتک، خزش و حرکت داشته باشد . در صورت استفاده از غلتکهاي لرزشي، پس از غلتک زني و تأمين قفل و بست کامل بين دانه ها، بايد با غلتک سه چرخ تا حصول تراکم خواسته شده، عمليات ادامه يابد . پس از اجراي کامل قشر ماکادام و به منظور پر کردن فضاهاي خالي با ماسه مطابق مشخصات و دانه بندي ذکر شده در اين بخش، بايد ماسه در طول شانه مسير پخش شود . ماسه پاشي با پخش کننده هاي مکانيکي يا وسايل دستي مورد تأييد در لايه هاي نازک در سطح مسير، انجام و عمل غلتک زني با غلتکهاي استاتيک تا جايي ادامه مي يابد که فضاي خالي بين دانه هاي ماکادام کاملاً با ماسه پر شود . اين عمل آنقدر ادامه مي يابد تا محلي براي نفوذ ماسه وجود نداشته و قشري از اساس محکم حاصل شود. در صورت به کار بردن غلتکهاي لرزشي براي کوبيدن ماسه، عمل پخش بايد در سه مرحله، مرحله اول ( 50 %) ماسه و در مراحل دوم و سوم هر بار ( 25 %) ماسه، پخش و کوبيده شود و خاتمه عمل با غلتک استاتيک صورت گيرد.

بسته به دستورات دستگاه نظارت و مندرجات مشخصات فني خصوصي، عمل کوبيدن به صورت خشک [7] يا مرطوب [8] صورت مي گيرد . در صورتي که کوبيدن با روش آبپاشي موردنظر باشد، بلافاصله بعد از پر شدن فضاي خالي با ماسه، بايد همزمان آبپاشي و غلتک زني ادامه يابد.

4- کنترل کيفيت

رعايت نکات زير در کنترل کيفيت مصالح و اجراي کار الزامي است:

- رقوم، اندازه و ضخامت لا يه ها، بايد بر اساس نقشه هاي اجرايي و مشخصات فني خصوصي و مندرجات اين بخش باشد.

- تعيين ميزان تراکم بر اساس آزمايش بارگذاري (روش T222 آشتو) به منظور تعيين مدول الاستيسيته با صفحه اي به قطر 12 اينچ براي حداقل يک آزمايش در هر 2000 مترمربع سطح کار انجام مي شود. ميزان مدول الاستيسيته بر اساس روش فوق، نبايد از 25000 کيلوگرم بر سانتيمترمربع کمتر باشد.

نيمرخهاي عرضي و طولي خيابان، بايد مطابق با نقشه هاي اجرايي و دستورات دستگاه نظارت، تنظيم و اجرا شود، اختلاف اين رقومها در اجرا، نبايد از 5/1± سانتيمتر تجاوز نمايد. ميزان ناهمواري در جهات عمود و موازي محور با شمشه 4 متري، نبايد از 5/1 سانتيمتر بيشتر باشد.

پ: ساير روشها

بسته به موقعيت پروژه در صورت استفاده از ساير روشها براي اجراي قشر اساس، بايد مشخصات آنها در مشخصات فني خصوصي ذکر گردد . در صورت استفاده از قشر اساس سيماني، بتني يا قيري، بايد از مندرجات مربوط در نشريه شماره 101 دفتر تدوين ضوابط و معيارهاي فني سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور تحت عنوان ”مشخصات فني عمومي راه (تجديد نظر اول )“ استفاده شود.

23-12-4-3 آسفالت

آسفالت به آن دسته از مخلوطهاي قير و مصالح سنگي انتخابي اطلاق مي شود که براي روسازي سطح خيابانها و پياده روها به منظور پوشش و محافظت روسازي در مقابل عوامل جوي و جلوگيري از فرسايش سطح آنها مورد استفاده واقع مي شوند . بسته به نوع و دانه بندي مصالح مصرفي، نوع قير، روش حمل، ريختن، عمل آوردن و نهايتاً درجه مرغوبيت، آسفالت داراي انواع مختلفي به شرح زير است:

الف: آسفالت سرد [9]

آسفالت سرد به مخلوطي از مصالح سنگي و قير مخلوط يا امولسيون قيري اطلاق مي شود که اختلاط مصالح آن در حرارت محيط صورت مي گيرد . در بعضي موارد و بسته به تأييد دستگاه نظارت، قبل از عمل اختلاط قير مورد مصرف، گرم شده، ولي مصالح سنگي حرارت داده نمي شود . تهيه آسفالت سرد به دو صورت با دانه بندي پيوسته يا دانه بندي باز (غير پيوسته ) صورت مي گيرد . اين نوع آسفالت براي راههاي با ترافيک سنگين مورد عمل نبوده و براي خيابانهاي کم تردد و پياده روها توصيه مي شود، بسته به نحوه اختلاط مصالح قير دو نوع آسفالت سرد ساخته مي شود:

آسفالت سرد پيش ساخته [10]

در اين روش مصالح سنگي و قير در حرارت محيط و در کارخانه آسفالت مخلوط مي شوند.

آسفالت سرد رد ميکس [11]

در اين روش مصالح سنگي در کنار خيابان، ريسه و قير مناسب روي آن پا شيده مي شود و عمل اختلاط در سطح خيابان صورت مي گيرد.

تهيه مصالح و دانه بندي آن، نحوه اختلاط، پخش و اجراي هريک از دو روش فوق، بايد بر اساس مندرجات مشخصات فني خصوصي و مطالب ذيل اين بخش باشد.

1- آسفالت سرد پيش ساخته

اين نوع آسفالت از اختلاط مصالح سنگي با قيرهاي مخلوط يا امولسيون قيري در کارخانه توليد مي شود.

1-1- مصالح سنگي

مصالح سنگي مصرفي بايد از نوع مصالح سنگي مرغوب بوده و از شن و ماسه شکسته يا سنگ کوهي تهيه شود . اين مصالح بايد کاملاً تميز و عاري از هرگونه آلودگي و مواد زائد آلي و گياهي بوده و از نوع مصالح سخت و مقاوم باشد و کيفيت آن بر اساس مندرجات اين بخش به تأييد دستگاه نظارت برسد . دانه بندي مصالح بايد با مشخصات جدول 23-12-4-3-الف-1-1 مطابقت نمايد.

مصالح مورد مصرف بايد داراي ويژگيهاي زير نيز باشد: دامنه خميري مصالح مانده روي الک نمره 40 ، نبايد از ( 6%) بيشتر باشد و حداقل (%65 ) مصالح سنگي مانده روي الک نمره 4، بايد در يک جبهه (به غير از شکستگي ) طبيعي) شکسته باشد.

ارزش ماسه اي مصالح مصرفي بر اساس روش آشتو T176 نبايد کمتر از ( 30 %) باشد و افت وزني مصالح با آزمايش آشتو T104-76 با سولفات سديم پس از 5 بار، نبايد از (%9 ) تجاوز نمايد.

ضريب سايش به روش آزمايش لوس آنجلس در 500 دور آزمايش، نبايد از ( 40 %) بر اساس آزمايش آشتو T96 بيشتر باشد.

1-2 قير

قير مورد مصرف بسته به برنامه اجرايي کار، شرايط جوي و امکانات تهيه قير در منطقه، بايد در مشخصات فني خصوصي ذکر شود . در صورت نبود اين اطلاعات مي توان از يکي از قيرهاي مندرج در جدول 23-12-4-3-الف-1-2 استفاده نمود.

توضيحات جدول:

-درجه حرارت مندرج در جدول مربوط به درجه حرارت مخلوط آسفالتي است که بلافاصله از مخلوط کن خارج مي شود و ارتباطي به درجه حرارت قير هنگام پاشيدن در مخلوط کن ندارد.

- از مصرف قيرهاي RC [12] که کاربرد آن داراي خطرات زيادي است، بايد خودداري شود.

- درجه حرارت مندرج در جدول در پاره اي موارد از درجه اشتعال قيرهاي مخلوط بالاتر است . در اين حالت بايد نهايت دقت به عمل آيد و از نزديک کردن شعله آتش به قير خودداري شود.

1-3- ساخت آسفالت

قبل از ساخت آسفالت پيمانکار بايد مصالح موردنظر را بر اساس دانه بنديهاي خواسته شده در مشخصات فني خصوصي تهيه نموده و طرح اختلاط [13] را زير نظر آزمايشگاه مورد قبول دستگاه نظارت آماده سازد . طرح اختلاط تهيه شده براي اجرا به پيمانکار ابلاغ خواهد شد . در صورت عدم دسترسي به آزمايشگاه و عدم تعيين طرح اختلاط، مي توان از روشهاي تجربي زير استفاده نمود:

آسفالت سرد با قير مخلوط MC يا .SCدر صورت استفاده از اين قيرها

ميزان درصد قير با توجه به دانه بندي مصالح از رابطه زير به دست مي آيد:

P = 0.02a + 0.07b +0.15c + 0.2d

که در رابطه فوق:

-P درصد قير مخلوط آسفالتي نسبت به وزن مصالح خشک

-a درصد مصالح مانده روي الک نمره 50 ( 3/0 ميليمتر)

-b درصد مصالح رد شده از الک نمره 50 و مانده روي الک نمره 100 ( 15/0 ميليمتر)

-c درصد مصالح رد شده از الک نمره 100 و مانده رو ي الک نمره 200 ( 075/0 ميليمتر) ميليمتر)

-d درصد مصالح رد شده از الک نمره 200 ، است.

1-3-2- آسفالت سرد با امولسيون قير

در صورت استفاده از امولسيون قير، مقدار درصد قير مصرفي از رابطه زير به دست مي آيد:

P = 0.05A + 0.1B + 0.5C

که در رابطه فوق:

-pدرصد وزني امولسيون قير نسبت به وزن مصالح خشک

-A درصد مصالح مانده روي الک نمره 8 (36/2 ميليمتر)

-B درصد مصالح رد شده از الک نمره 8 و مانده روي الک نمره 200

-C درصد مصالح رد شده از الک نمره 200 ، است.

براي ساخت آسفالت سرد مي توان از کارخانه هاي آسفالت متناوب يا مداوم که در تهيه آسفالت گرم به کار مي رود، استفاده نمود . به طور کلي مي توان از کارخانه آسفالتي که مجهز به فلاسک قير براي گرم کردن مخلوط قير يا امولسيون و مخلوط کن باشد، استفاده نمود . چنانچه آسفالت سرد پيش ساخته در فصل زمستان و هواي سرد تهيه شود، لازم است که مصالح گرم شوند تا عمل آغشته شدن قير و مصالح به سهولت ممکن گردد و سپس مخلوط آسفالتي در کارگاه، انبار و در هواي مناسب پخش گردد.

1-4- نحوه اجرا

حمل آسفالت سرد با کاميون کمپرسي انجام مي شود . قبل از پخش آسفالت پيش ساخته سرد، بايد سطح جاده از گردوخاک و مواد خارجي کاملاً پاک و تمامي چاله ها و ناهمواريها، ترميم و مرمت شوند . سطح جاده کاملاً با نيمرخ موردنظر تطبيق يابد . پخش آسفالت با گريدر يا فينيشر انجام مي شود . ضخامت لايه هاي آسفالت سرد با توجه به اندازه ماکزيمم مصالح و نوع ماشين پخش کننده متفاوت مي باشد . اين ضخامت، بايد با مندرجات جدول 23-12-4-3-الف-1-4 مطابقت نمايد.

تراکم لايه ها پس از پخش آسفالت صورت مي گيرد . عمل تراکم به ترتيب با غلتک چرخ آهني دوچرخ، غلتک چرخ آهني سه چرخ و در پايان با غلتک چرخ لاستيکي يا غلتک ويبره انجام مي شود . لايه ها بايد به صورت يکنواخت و بدون ناهمواري باشند، ميزان رواداري ناهمواريها در طول شمشه 3 متري، نبايد در امتداد محور مسير از 5 ميليمتر و در امتداد عمود بر محور از 8 ميليمتر تجاوز نمايد.

پخش آسفالت سرد پيش ساخته در درجه حرارت محيط کمتر از 10 درجه سانتيگراد مجاز نيست. نظر به اينکه درجه حرارت مصالح برابر درجه حرارت محيط است، بايد اين نوع آسفالت در هواي گرم يا معتدل انجام شود و از اجراي آن در هواي سرد خودداري گردد.

2- آسفالت ردميکس [14]

اين نوع آسفالت سرد از طريق اختلاط مصالح و قير مخلوط با امولسيون قير به کمک وسايل مخلوط کننده نظير گريدر، لودر يا وسيله مناسب ديگر ساخته مي شود . از جمله مزاياي اين نوع آسفالت استفاده از مصالح مشخصي است که در کنار راه، ريسه و يا در نزديکي آن انبار مي شود. آسفالت سرد ردميکس به عنوان قشر رويه پياده روها و خيابانهاي با ترافيک کم و به عنوان قشر اساس يا زيراساس آسفالت مورد استفاده قرار مي گيرد . مشخصات مصالح، نحوه تهيه، پخش و اجرا، بايد بر اساس مندرجات مشخصات فني خصوصي باشد . در صورت عدم دسترسي به اين مشخصات رعايت مندرجات فصل هفدهم نشريه 101 دفتر تدوين ضوابط و معيارهاي فني سازمان مديريت و برنامه ريزي کشور تحت عنوان ”مشخصات فني عمومي راه (تجديد نظر اول)“ الزامي است.

ب: آسفالت گرم (بتن آسفالتي)

آسفالت گرم يا بتن آسفالتي ترکيبي از مصالح سنگي مرغوب دانه بندي شده و قير خالص است که بر حسب نوع قير مصرفي و دانه بندي مصالح در درجه حرارت 80 الي 170 درجه سانتيگراد در کارخانه، تهيه و در همين درجه حرارت در سطح خيابان، پخش و کوبيده مي شود . در بتن هاي آسفالتي گرم مرغوب، حجم فضاي خالي با توجه به دانه بندي مصالح سنگي بين ( 3%) تا ( 8%) است. کاربرد بتن هاي آسفالتي گرم به قرار زير است:

قشر اساس آسفالتي

قشر آستر آسفالتي

قشر رويه آسفالتي

براي تأمين مشخصات فني قشر اساس آسفالتي از بتن آسفالتي يا انواع آسفالتهاي گرم و براي قشر آستر و رويه، تنها از بتن آسفالتي استفاده مي شود . جزئيات امر بايد در مشخصات فني خصوصي ذکر گردد. در صورت عدم وجود اين مشخصات، رعايت مندرجات اين بخش الزامي است.

1- مصالح سنگي

مخلوط سنگي شامل مصالح ريزدانه و درشت دانه، بايد با رعايت دقيق مندرجات اين بخش تهيه و انبار شود . تمام منابع مصالح رودخانه اي يا معادن سنگي تعيين شده در مشخصات فني خصوصي يا منابعي که بعداً توسط پيمانکار پيشنهاد گردد، بايد با ويژگيهاي مندرج در مشخصات فني خصوصي و در غياب آن، مندرجات اين بخش مطابقت کامل داشته باشد . از معادن بايد با روش آشتو T2 نمونه برداري به عمل آيد . استفاده از اين منابع هنگامي مجاز است که موافقت قبلي دستگاه نظارت کسب شده باشد . حتي الامکان بايد از مصالح يک معدن استفاده شود، مگر اينکه به تأييد دستگاه نظارت براي رسيدن به دانه بندي موردنظر، استفاده از معادن ديگر اجتناب ناپذير باشد . مصالح سنگي ريزدانه و درشت دانه بايد در کارخانه به صورت جداگانه، تهيه و انبار شوند . محل انبار بايد کمي بالاتر از اطراف آن باشد تا زهکشي در بستر زيرين انبار به راحتي انجام شود . کاربرد لودر براي انبار کردن و جابه جايي مصالح مناسب نيست . مصالح فيلر بايستي در انبارهاي مسقف نگهداري شود تا به هنگام مصرف کاملاً خشک باشد . دانه بندي مصالح سنگي براي مخلوطهاي آسفالتي، بسته به محل مصرف و ضخامت لايه متفاوت است . اين دانه بندي بسته به مشخصات، بايد با يکي از دانه بنديهاي مندرج در جدول 23-12-4-3-ب-1 مطابقت نمايد.

رعايت محدوديتهاي زير در مورد استفاده از جدول فوق الزامي است:

دانه بندي طبقه I داراي بافت درشت و نيمه پيوسته بوده و در شمار بتن هاي آسفالتي قرار نمي گيرد.

دانه بنديهاي طبقه تا IIو V پيوسته و منظم بوده و براي تهيه بتن آسفالتي مصرف مي شود.

دانه بنديهاي طبقه VI و VII کاملاً باز و گسسته است و مصرف آن محدود به قشر رويه بوده و براي ترافيک سبک مناسب است.

دانه بندي طبقه VIII براي اساس و رويه آسفالتي با ترافيک سبک و متوسط است.

دانه بندي طبقه IX به عنوان قشر رويه براي ترافيک سبک است و فاقد خصوصيات فني بتن آسفالتي است.

2- دانه بندي اساس آسفالتي و کنترل کيفيت

اساس آسفالتي را مي توان به صورت بتن آسفالتي يا آسفالت گرم تهيه نمود. در صورت انتخاب نوع بتن آسفالتي، کنترل کيفيت و مشخصات مصالح بايد با مندرجات اين بخش مطابقت نمايد. در صورت استفاده از آسفالت گرم، رعايت مشخصات مشروح زير الزامي است.

-1-2 مصالح درشت دانه

مصالح درشت دانه مانده روي الک نمره 4 (75/4 ميليمتر)، بايد از شکستن و خرد کردن سنگ کوهي يا شن و ماسه رودخانه اي توسط سنگ شکنهاي چکشي يا مخروطي به دست آمده باشد و با مشخصات زير مطابقت نمايد: دانه بندي مصالح بايد با يکي از دانه بنديهاي مندرج در جدول 23-12-4-3-ب-2-1 مطابقت نمايد.

درصد سايش مصالح درشت دانه به روش لوس آنجلس بر اساس آزمايش T96 آشتو، نبايد از ( 45 %) تجاوز نمايد.

درصد افت وزني مصالح به روش T104 با سولفات سديم پس از پنج نوبت، نبايد از (%12 ) تجاوز نمايد.

ضريب تورق دانه ها به روش BS65 ، نبايد از ( 35 %) تجاوز نمايد.

در صورت مصرف مصالح شکسته، بايد حداقل ( 50 %) وزني مصالح مانده روي الک نمره 4، در يک جبهه يا بيشتر (به غير از شکستگي طبيعي آنها) شکسته شده باشد.

-2-2 مصالح ريزدانه

مصالح ريزدانه رد شده از الک نمره 4 (75/4 ميليمتر)، مي تواند از ماسه شکسته يا ماسه طبيعي يا مخلوطي از هر دو باشد . اين مصالح بايد تميز، بادوام، حتي الامکان تيزگوشه و عاري از مواد اضافي رس، لاي و مواد آلي و سست و سبک باشد . رعايت نکات زير در مورد اين مصالح الزامي است:

دانه بندي مصالح ريزدانه

دانه بندي مصالح ريزدانه بايد با مشخصات جدول 23-12-4-3-ب-2-2 مطابقت نمايد. ماسه طبيعي و ماسه شکسته در حين توليد بي آنکه با يکديگر مخلوط شوند، بايد جداگانه انبار شده و دانه بندي هريک از آنها با مشخصات جدول 23-12-4-3-ب-2-2 مطابقت نمايد.

افت وزني مصالح ضمن شستشو با سولفات سديم پس از 5 نوبت به روش آزمايش اشتو T104 ، نبايد از ( 15 %) تجاوز نمايد.

دامنه خميري P.I ماسه طبيعي يا ماسه شکسته طبق روش آشتو T90، نبايد از (6%) تجاوز نمايد.

2-3- مصالح فيلر

ممکن است دستيابي به دانه بندي مخلوط مصالح با مشخصات موردنظر، مستلزم استفاده از فيلر اضافي باشد . در اين صورت مي توان از پودر سنگ يا فيلر طبيعي معدني، سيمان، آهک شکفته (به استثناي فيلر حاصل از سنگهاي سيليسي که با مشخصات آشتو M17 مطابقت نمايد ) استفاده کرد . دانه بندي مصالح فيلر بايد با مشخصات جدول 23-12-4-3-ب-2-3 مطابقت نمايد.

فيلر مورد مصرف بايد عاري از مواد آلي و دانه هاي رسي (دانه هاي کوچکتر از 002/0 ميليمتر) بوده و دامنه خميري آن، نبايد از ( 4%) تجاوز نمايد.

2-4- مخلوط مصالح سنگي

مخلوط مصالح سنگي قشر اساس آسفالتي شامل اجزاي درشت دانه، ريزدانه و فيلر بايد با مشخصات زير مطابقت نمايد.

2-4-1- دانه بندي مخلوط مصالح سنگي اساس آسفالتي با توجه به نوع مصالح،

ضخامت لايه و ساير ملاحظات فني بايد با دانه بنديهاي شماره I و II و III و VIII جدول 23-12-4-3-ب-1 مطابقت نمايد . دانه بندي شماره V و III براي ماسه آسفالت به كار مي رود.

بسته به نوع آسفالت (آسفالت گرم يا بتن آسفالتي ) و نوع دانه بندي مخلوط آسفالتي (موضوع جدول 23-12-4-3-ب-1)، دانه بندي مصا لح درشت دانه (موضوع جدول 23-12-4-3-ب-2-1)، بايد با مندرجات جدول 23-12-4-3-ب-2-4-1 مطابقت نمايد.

2-4-2 ارزش ماسه اي

ارزش ماسه اي مخلوط مصالح سنگي (بعد از خروج از واحد خشک کن کارخانه آسفالت و قبل از اختلاط با فيلر ) بر اساس آزمايش آشتو T176 براي ترافيک سبک و متوسط، حداقل ( 35 %) و براي ترافيک سنگين، حداقل ( 40 %) مي باشد. حداقل ارزش ماسه اي براي ماسه آسفالت، ( 30 %) مي باشد.

3- دانه بندي بتن آسفالتي (آستر و رويه) و کنترل کيفيت قشرهاي بتن آسفالتي به عنوان قشر نهايي خيابان در دو لايه زيرين (آستر) و رويه به کار برده مي شوند . قشرها طبق ابعاد و ضخامتهاي خواسته شده در نقشه و مشخصات اجرا مي شوند، رعايت مشخصات ذيل براي قشرهاي آستر و رويه بتن آسفالتي الزامي است.

3-1- مصالح درشت دانه

دانه بندي مصالح درشت بايد با يکي از دانه بنديهاي مندرج در جدول 23-12-4-3-ب-2-1 مطابقت نمايد.

-افت وزني مصالح به روش آشتو T104 پس از 5 نوبت شستشو با سولفات سديم، نبايستي از ( 8%) بيشتر باشد.

- حداقل ( 80 %) وزني مصالح مانده روي الک نمره 4، بايد در يک جبهه يا بيشتر (به غير از شکستگي طبيعي) شکسته شده باشد.

درصد سايش به روش لوس آنجلس طبق آزمايش آشتو T96 نبايد در مورد قشر ، آستر از ( 40 %) و براي قشر رويه از ( 30 %) تجاوز نمايد.

ضريب تورق [15] دانه هاي درشت با روش BS63 ، بايد براي قشر آستر، حداکثر ( 30 %) و براي قشر رويه، حداکثر ( 25 %) باشد.

مصالح درشت دانه براي قشرهاي آستر و رويه، در صورتي که با آزمايش چسبندگي قير به مصالح طبق روش آشتو T182 آزمايش شوند، نبايد ماده قيري شان کمتر از (%95 ) باشد.

3-2- مصالح ريزدانه

مصالح رد شده از الک نمره 4، مي تواند از ماسه شکسته يا مخلوطي از ماسه شکسته و ماسه طبيعي باشد . اين مصالح بايد تميز، با کيفيت عالي، دانه بندي پيوسته و عاري از مواد اضافي آلي، کلوخه هاي رسي و لاي، مواد سست و شکننده و کانيهاي تجزيه شونده باشند، رعايت مندرجات ذيل در مورد اين مصالح الزامي است.

ماسه طبيعي يا ماسه شکسته بدون اينکه با يکديگر مخلوط شوند، بايد با يکي از دانه بنديهاي مندرج در جدول 23-12-4-3-ب-2-2 2 مطابقت نمايند.

- دامنه خميري PI ماسه طبيعي و ماسه شکسته به طور مجزا، نبايد از ( 6%) تجاوز نمايد.

افت وزني به روش آشتو T104 پس از 5 بار تحليل در سولفات سديم، نبايد از ( 12%) بيشتر باشد.

حد اقل ارزش ماسه اي ماسه شکسته يا ماسه طبيعي به روش آشتو T176 براي ترافيک سبک و متوسط، ( 40 %) و براي ترافيک با بار سنگين، ( 45 %) است.

- ضريب نرمي ماسه طبيعي و يا ماسه شکسته نبايد از آنچه که در آغاز عمليات آسفالتي براي يک نمونه معرف، طبق روش آشتو M6 اندازه گيري شده، بيش از 25/0± تغيير نمايد.

حداکثر درصد وزني ماسه طبيعي مصرفي در مخلوط مصالح سنگي براي قشر آستر، نبايد از ( 30 %) و در قشر رويه از ( 25 %) تجاوز نمايد.

3-3- فيلر

مشخصات فيلر مصرفي براي قشر آستر و رويه آسفالتي، بايد با مندرجات جدول 23-12-4-3-ب-3-3 مطابقت نمايد.

توضيح 1: دانه بندي فيلر براي قشر اساس آسفالتي همان است که در جدول 23-12-4-3-ب-2-3 داده شده است.

توضيح 2: براي تعيين درصد رد شده از الک 02/0 ميايمتر و 005/0 ميليمتر از آزمايش T88 استفاده مي شود.

3-4- مخلوط مصالح سنگي

مخلوط مصالح سنگي براي قشرهاي آستر و رويه شامل مصالح درشت دانه، مصالح ريزدانه و فيلر بايد با مندرجات زير مطابقت نمايد.

3-4-1- با توجه به مخلوط مصالح قشر آستر و رويه، ضخامت لايه و نوع مصالح، دانه بندي مخلوط مصالح سنگي، بايد با يکي از دانه بنديهاي II و III و IV و V جدول 23-12-4-3-ب-1 مطابقت نمايد . عموماً دانه بنديهاي II و III و IV براي قشر و دانه بنديهاي III و IV و V براي قشر رويه مصرف مي شوند.

3-4-2- ارزش ماسه اي مخلوط مصالح سنگي، بعد از خروج از واحد خشک کننده كارخانه آسفالت و قبل از اختلاط با فيلر، بر ا ساس آزمايش آشتو T176 براي ترافيک سبک و متوسط، حداقل ( 45 %) و براي ترافيک سنگين ( 50 %) است.

3-4-3- انتخاب مصالح درشت دانه با توجه به نوع مخلوط مصالح جدول 23-12-4-3-ب -1 بايد بر اساس جدول 23-12-4-3-ب-2-4-1 1 انجام شود.

4- قير

قيرهاي مصرفي در بتن آسفالتي و آسفالت گرم بايد از نوع قيرهاي خالصي باشد که از تقطير مستقيم مواد نفتي تهيه مي شوند . اين قيرها بايد فاقد آب و همگن بوده و در درجه حرارت 175 درجه سانتيگراد به هيچوجه کف نکنند، قيرهاي مورد مصرف در آسفالت به دو گروه قابل تقسيم هستند.

4-1- گروه قيرهاي نفوذي [16]

اين گروه شامل قيرهاي 50-40 ، 70-60 ، 100-85 ،150-120 و 300-150 است.

4-2- گروه قيرهاي ويسکوزيته [17]

شامل قيرهاي AC-2.5 ، AC-5 ،AC-10 ،AC-20 و AC-40 مي باشد. تمامي خصوصيات گروههاي فوق الذکر از نظر خصوصيات فيزيکي، شيميايي و مکانيکي، بايد با مشخصات آشتو M20 و M226 مطابقت نمايد.

انتخاب صحيح نوع قير در ساخت آسفالت مرغوب از اهميت ويژه اي برخوردار است . از عوامل مهم در انتخاب نوع قير، کيفيت و دانه بندي مصالح مصرفي، شرايط آب و هوايي محل اجراي پروژه و بالاخره نوع بار ترافيک روي محور موردنظر است . به طور کلي قير با ويسکوزيته بيشتر (درجه نفوذ کمتر )، براي محورهاي با ترافيک سنگين و آب و هواي گرم و خشک و قير با ويسکوزيته کمتر (درجه نفوذ بيشتر )، براي بار ترافيک سبک و آب و هواي سرد توصيه مي شود.

با توجه به نکات فوق الذکر، نوع و مشخصات قير مصرفي، بايد در مشخصات فني خصوصي ذکر شود . در جدول 23-12-4-3-ب-4-2 راهنمايي براي انتخاب قيرهاي نفوذي با توجه به شرايط آب و هوايي محل پروژه و نوع ترافيک داده شده است.

قير 70-60 که تقريباً معادل قير AC-10 است ، براي شرايط اقليمي گرم و معتدل ايران مناسب است . در مواردي که دماي محيط از 60 درجه سلسيوس بيشتر باشد، بايد قير با ويسکوزيته بيشتر يعني قير 50-40 معادل AC- 20 انتخاب شود.

مشخصات قيرهاي مصرفي کلآً بايد با استانداردهاي M20 و M226 آشتو مطابقت نمايد . درجه حرارت قيري که به مخلوط کن کارخانه آسفالت وارد مي شود، بايد چنان تنظيم گردد که غلظت قير در آن درجه حرارت با روش آشتو T72 ، بين 75 تا 100 و با آزمايش آشتو T201 بين 150 تا 300 سانتي استوکس باشد . چنانچه نمودار تغييرات ويسکوزيته قير مصرفي بر حسب درجه حرارت در دسترس نباشد، درجه حرارت قير وارد شده به مخلوط کن در هيچ حالت، نبايد از 150 درجه سانتيگراد تجاوز نمايد.

5- طرح اختلاط

به منظور دستيابي به آسفالتي با کيفيت و مرغوبيت موردنظر، بايد طرح اختلاط توسط آزمايشگاه معتبر و مورد تأييد کارفرما تهيه شود . پيمانکار بايد تمامي شرايط لازم براي نمونه برداري، ارسال آن به آزمايشگاه و تأمين شرايط براي انجام طرح اختلاط را فراهم نمايد. تمامي مصالح سنگي و قير، بايد با مطالعه و بررسي کامل و رعايت تمامي دستورالعملهاي مندرج در اين نشريه و مشخصات فني خصوصي انتخاب شوند . رعايت نکات زير براي تهيه طرح اختلاط و ساخت آسفالتي مرغوب الزامي است.

کيفيت مصالح، دانه بندي جزء جزء مصالح و مخلوط آنها بايد با دانه بنديهاي خواسته شده در مشخصات فني خصوصي و مطالب اين نشريه مطابقت نمايد . مصالح بايد داراي حداقل فضاي خالي باشد تا با افزايش درجه حرارت محيط و تراکم اضافي در اثر عبور و مرور و تردد، روزدگي قير و در نتيجه افت مقاومت پيدا نشود و در عين حال اين فضاي خالي در حدي باشد که موجب نفوذ آب به جسم آسفالت نگردد. به علاوه بايد:

- قير کافي براي تأمين اتصال بين ذرات و بالا بردن دوام آسفالت وجود داشته باشد.

- مقاومت جسم آسفالت به نحوي باشد که بارهاي ناشي از ترافيک را بدون هيچگونه تغيير شکل تأمين نمايد.

- از کارايي لازم براي پخش و کوبيدن سهل و يکنواخت برخوردار باشد.

روش تهيه طرح اختلاط بايد در مشخصات فني خصوصي ذکر شود، روشهاي تهيه طرح اختلاط روش مارشال (استاندارد ASTM D1559 ) و يا روش Hveem (آشتو T190) مي باشد.

در هر دو روش قطر حداکثر دانه ها 25 ميليمتر است.

6- مشخصات کارخانه آسفالت

بتن آسفالتي و آسفالتهاي گرم بايد در کارخانه آسفالت تهيه شوند . کارخانه بايد چنان باشد که بتواند آسفالت موردنظر را بر اساس فرمول کارگاهي تأييد شده و به صورت يکنواخت تهيه نمايد. مشخصات کارخانه بايد با مندرجات استاندارد آشتو M156 مطابقت نمايد . عوامل مؤثر در تعيين شرايط و مشخصات کارخانه به طور خلاصه به شرح زير است:

6-1- کارخانه بايد به نحوي طراحي شده و عمل نمايد که بتواند آسفالتي با وزن مخصوص ثابت و يکنواخت توليد نمايد.

6-2- مخازن قير کارخانه بايد مجهز به ادوات و لوازمي براي گرم کردن قير و پمپهاي گردش قير در تمام دوران کار باشد . حجم مخزن بايد چنان باشد که حداقل مصرف يک روز را به طور مداوم تأمين نمايد.

6-3- کارخانه آسفالت بايد حداقل مجهز به سه سيلوي سرد مکانيکي دقيق براي تغذيه مصالح به واحد خشک کن باشد . سيلوها بايد مجهز به ادوا ت کنترل و تخليه مصالح سنگي باشند.

6-4- سيستم خشک کننده بايد قادر باشد مصالح را خشک و گرم نموده، بدون اينکه پوشش و اندود اضافي روي مصالح ايجاد نمايد.

6-5- سرندها براي تفکيک مصالح بايد حداقل سه واحد بوده و ظرفيت آنها از ظرفيت واحدهاي مخلوط کن و خشک کننده بيشتر باشد . ابعاد سرندها بايد حتي الامکان با ابعاد بزرگترين قطر مصالح سنگي تفکيک شده در کارگاه مطابقت نمايد.

6-6- سيلوهاي گرم بايد شامل محوطه هاي مختلف باشند . اين سيلوها بايد داراي ادوات و وسايل مطمئن براي نشان دادن سطح مصالح سنگي خصوصاً در قسمت تحتاني بوده و علاوه بر آن مجهز به علائم اخباري خالي شدن مصالح و حرارت سنجهاي دقيق و مطمئن باشند . حداقل سه سيلوي گرم بايد براي کارخانه آسفالت در نظر گرفته شود.

6-7- کارخانه آسفالت بايد مجهز به دستگاه اندازه گير قير با دقتي معادل ( 1/0±) وزني قير بوده و بتواند قير مورد نياز را بر روي مصالح پخش نمايد . روي لوله تخليه قير بايد دماسنجي که تا 200 درجه سلسيوس را نشان مي دهد، نصب شود.

6-8- کارخانه آسفالت بايد مجهز به وسايل و ادوات کنترل زمان اختلاط با قير و يا بدون قير باشد . مدت زمان اختلاط مصالح سنگي با قير، با شروع قيرپاشي در واحد مخلوط کنها آغاز مي شود . مدت زمان اختلاط مصالح سنگي و قير به روش مندرج در استاندارد آشتو T195 خواهد بود . زمان اختلاط نبايد از 30 ثانيه کمتر و از 70 ثانيه بيشتر باشد.

6-9- کارخانه آسفالت بايد مجهز به دستگاه غبارگيري باشد . دستگاه بايد چنان عمل نمايد که گردوغبار را جذب و تمام يا قسمتي از آن را مجدداً با وسايل مکانيکي و به طور منظم وارد سيلوي فيلر نمايد.

کارخانه هاي آسفالت به صورت مرحله اي [18] يا مداوم [19] عمل مي نمايد، هر دو نوع کارخانه بايد مجهز به ادوات و وسايلي که بدان اشاره شده باشند.

7- تهيه بتن آسفالتي

براي تهيه بتن آسفالتي منطبق با فرمول کارگاهي و مشخصات مندرج در اين فصل، پيمانکار موظف است تمامي ادوات و ماشين آلات لازم را، تهيه و قبل از ساخت آسفالت نسبت به کارکرد قسمتهاي مختلف اطمينان کامل حاصل نمايد . به علاوه در طول اجراي عمليات ساخت آسفالت، بايد همواره سرپرستي آزموده و مورد تأييد دستگاه نظارت در کارگاه حضور داشته باشد . براي شروع عمليات توليد ممتد آسفالت، يک مرحله آزمايشي تهيه آسفالت زير نظر دستگاه نظارت ضروري است، تا پس از حصول اطمينان از صحت عملکرد قسمتهاي مختلف، نسبت به ساخت ممتد اقدام شود. اجراي تمامي مراحل زير براي تهيه آسفالت آزمايشي الزامي است:

7-1- براي کنترل دانه بندي و کيفيت مصالح، هريک از مصالح درشت دانه و ريزدانه بايد جداگانه به سيلوهاي مربوط (سيلوهاي سرد ) هدايت شود، اين مصالح بايد به صورت خودکار وارد دستگاه خشک کننده گردند . قبل از تغذيه مصالح به سيلوهاي مربوط، مخلوط کردن مصالح مجاز نيست . حد باز شدن دريچه ها براي مصالح درشت دانه نبايد از 5/2 الي 3 برابر درشت ترين دانه، کمتر و براي مصالح ريزدانه کمتر از 25 ميليمتر باشد.

7-2- بر اساس طرح اختلاط آسفالت و ميزان توليد کارخانه در هر مرحله پخت، وزن مصالح مصرفي هريک از سيلوهاي گرم، فيلر و قير مشخص و از روي ترازوهاي مربوط ثبت مي شود.

7-3- رطوبت مصالح سنگي که به واحد خشک کن فرستاده مي شود، بايد محدود و حداکثر تا %6 باشد. چنانچه ميزان رطوبت بيش از اين حد باشد، بايد زمان توقف مصالح در واحد خشک کن افزايش يابد، يا آن که در نحوه استقرار اين واحد تغييراتي داده شود . حداکثر رطوبت مجاز مصالح سيلوي گرم چنانچه ميزان جذب آب مخلوط سنگي كمتر از ( 5 / 2%) باشد، 15/0 و براي مصالح با ميزان جذب آب بيش از کمتر از (5 / 2%) برابر 25/0 مي باشد . ميزان جذب آب براي مصالح درش ت دانه و ريزدانه به ترتيب با روشهاي T84 و T85 آشتو اندازه گيري مي شود.

7-4- درجه حرارت مخلوط آسفالتي بستگي به درجه حرارت مصالح سنگي و قير، دانه بندي اين مصالح و نوع قير خواهد داشت . حداکثر درجه حرارت مخلوط مصالح سنگي و قيري که به مخلوط کن وارد مي شود، به ترتيب 170 و 150 درجه سلسيوس است. بسته به نوع قير مصرفي و دانه بندي مصالح به کار گرفته شده، درجه حرارت مخلوط آسفالتي بايد با اعداد مندرج در جدول 23-12-4-3-ب-7-4 4 مطابقت نمايد.

7-5- مدت زمان اختلاط يا فاصله زماني بين تخليه کامل مصالح سنگي به مخلوط کن و خروج مخلوط آسفالتي کاملاً اندود شده، بستگي کامل به نوع کارخانه مخلوط کنهاي آسفالتي خواهد داشت . ارقام جدول 23-12-4-3-ب-7-5 راهنمائيست براي تعيين مدت اختلاط . کنترل اندازه گيري درصد دانه هاي درشت با توجه به مدت زمان اختلاط بهينه به روش آشتو صورت مي گيرد.

براي مثال در مورد سنگهاي آهکي و رودخانه اي طبق مندرجات جدول، مدت زمان اختلاط بايد چنان تنظيم شود که حداقل ( 95 %) دانه هاي درشت (مانده روي الک شماره 8) بلافاصله پس از تخليه در داخل کاميوني که از آن نمونه برداري مي شود، کاملاً در غشايي از قير (بدون هيچ گونه منفذي) آغشته شده باشد. اندازه گيري درصد دانه درشت مطابق استاندارد T195 خواهد بود.

8- حمل آسفالت

حمل آسفالت بايد متناسب با ظرفيت توليد کارخانه آسفالت، ظرفيت پخش کننده (فينيشر) و نيازهاي پروژه باشد، از اين رو بايد تعداد کاميونهاي حمل با توجه به فواصل حمل مشخص گردد تا وقفه اي در هيچ يک از واحدهاي توليد و پخش حاصل نشود . جدار داخلي کاميونهاي حمل، بايد کاملاً تميز و عاري از هرگونه مواد اضافي و گل و لاي باشد . در صورت لزوم و طبق دستور دستگاه نظارت، بايد همه روزه سطوحي از کاميونها که در تماس با آسفالت است، با آب و صابون، آب آهک يا مواد مشابه پاک کننده کاملاً شستشو شود . چنانچه درجه حرارت محيط کمتر ا ز 10 درجه سلسيوس بوده يا فواصل حمل به نحوي باشد که 10 درجه سانتيگراد افت حرارت به هنگام حمل محتمل باشد، بايد سطح آسفالت داخل کاميونها را با برزنت پوشانيد، به هر صورت کل زمان حمل، نبايد از 2 ساعت بيشتر باشد.

9- روش اجرا

9-1- آماده کردن سطح خيابان

قبل از حمل و پخش آسفالت، مسير عمليات بايد با توجه به ميزان توليد و برنامه زمانبندي کار از هر جهت آماده و مهيا شود . اگر آسفالت روي قشرهاي شني، زيراساس و اساس شکسته اجرا شود، بايد قبلاً هرگونه پستي و بلندي و ناهمواريها به نحو مطلوب مرمت شده، اندود نفوذي قيري (پريم کت) به شرح مندرج در اين بخش و بر اساس نقشه هاي اجرايي انجام شده باشد . چنانچه عمليات آسفالتي روي پوششهاي آسفالتي يا بتني اجرا مي شود، بايد ابتدا بر اساس پيش بينيهاي مندرج در مشخصات فني خصوصي نسبت به تعمير، اصلاح و مرمت آسفالتهاي موجدار يا فتيله دار و يا سطوح بتني معيوب اقدام شود . در اين حالت بايد بستر کار از هرگونه مواد خارجي، گردوغبار و گل و لاي پاک شود، اين کار با جاروهاي مکانيکي يا هواي فشرده صورت مي گيرد و سپس به شرح مندرجات اين بخش قيرپاشي يا اندود سطحي (تک کت) انجام مي شود . براي دستيابي به عرض آسفالت طبق مشخصات، بايد محور خيابان و کناره طرفين آسفالت به دقت، خط کشي و علامت گذاري شود، فاصله علامتها در خطوط مستقيم، 40 متر و در قوسها 5 تا 10 متر مي باشد.

9-2- اندود نفوذي (پريم کت) [20]

پخش يک لايه قير محلول با ويسکوزيته کم در سطح بستر شني خيابان نظير زيراساس و اساس را اندود نفوذي يا پريم کت گويند . اين اندود براي آماده نمودن سطوح زيرسازي به منظور پخش آسفالت روي آن صورت خواهد گرفت . قير پخش شده در داخل خلل و فرج مصالح سنگي، نفوذ کرده و علاوه بر يکپارچه کردن و تحکيم مصالح، سبب تسهيل چسبندگي قشر آسفالت به مصالح زيرين خواهد شد.

- ميزان قير و نحوه اجراي اندود نفوذي

نفوذ قير در سطح راه شني بستگي به ويسکوزيته قير مصرفي و درجه حرارت محيط دارد. از اين رو انتخاب مناسب ترين نوع قير بستگي به ويسکوزيته قير مصرفي، نوع دانه بندي بستر سنگي و فرايند عمل آمدن قير خواهد داشت.

چنانچه پريم کت در هواي سرد انجام شود، بهتر است از قير 70-RC و در صورت عدم دسترسي به اين نوع قير از قير R-250 و MC-30 استفاده شود . در هواي معتدل مي توان علاوه بر قيرهاي فوق الذکر از قير MC-70 يا MC-250 استفاده نمود. در شرايطي که هواي محيط گرم باشد (بالاي 35 درجه سلسيوس )، علاوه بر تمامي قيرهاي فوق مي توان از قيرهاي SC-70 و SC-250 نيز استفاده نمود . اندود نفوذي بايد هنگامي اجرا شود که هوا، باراني و مه آلود نباشد و سطح کار، خشک يا داراي رطوبت نسبتاً کمي باشد . در موقع پخش قير درجه حرارت هوا در سايه، چنانچه هو ا رو به گرمي مي رود، بايد بيش از 10 درجه و وقتي هوا رو به سردي مي رود، بيش از 15 درجه سلسيوس باشد . مقدار قير که پس از 24 ساعت کاملاً جذب راه مي شود، براي سطح شني با بافت ريزدانه 5/0 کيلوگرم در مترمربع و براي بافت درشت دانه تا حدود 2 کيلوگرم در مترمربع مي باشد. ميزان مناسب قير مصرفي در هر مورد توسط دستگاه نظارت، تعيين و به پيمانکار ابلاغ مي شود . درجه حرارت پخش قير، بايد بر اساس مندرجات مشخصات فني خصوصي باشد . چون اغلب درجه حرارت پخش، بالاتر از درجه اشتعال قير است، بايد نهايت دقت به عمل آيد که شعله آتش به قير نزديک نشود. پخش قير با قيرپاش مجهز به وسايل گرم کننده قير صورت خواهد گرفت . برنامه کار بايد چنان باشد که پس از اجراي اندود نفوذي و عمل آوري آن، قشر آسفالت اجرا شود. اندود نفوذي نبايد زير بار ترافيک قرار گيرد، هرگاه عبور وسائط نقليه اجتناب ناپذير باشد، بايد روي سطح قيرپاشي طبق دستور دستگاه نظارت با ماسه پوشانيده شود.

9-3- اندود سطحي (تک کت)

لايه اي نازک از امولسيون قيري را که روي سطوح آسفالتي يا بتني، پخش شده و موجب چسبندگي آسفالت به سطح زيرين آن مي شود، اندود سطحي يا تک کت گويند.

- ميزان قير و روش اجرا

نوع امولسيونهاي قير در اندود سطحي قير آنيونيک SS-1و SS-1h و يا کاتيونيک CSS-1h و CSS-1 مي باشد . درجه حرارت پخش اين قيرها بين 25 تا 55 درجه سلسيوس مي باشد . قبل از پخش امولسيون قير، بايد با وسايل مناسب نظير جاروي مکانيکي و ساير روشهاي مورد تأييد، تمامي سطوح کار از گردوخاک و ساير آلودگيها کاملاً تميز شود، به طور کلي سطح کار، بايد از هرگونه مواد اضافي عاري باشد . ميزان قير پخش شده در سطح کار، بستگي به شرايط سطح کار، دارد، به هر حال رعايت نکات زير الزامي است:

- در صورتي که قرار است دو يا چند قشر آسفالت در فا صله زماني يک الي دو هفته به طور متوالي پخش شود، مشروط بر آنکه باران روي آن نباريده و هوا سرد نباشد، با نظر دستگاه نظارت مي توان از پخش اندود تک کت خودداري نمود.

- در صورتي که روي سطح آسفالت پخش شده تازه، باران ببارد و يا سطح آلوده به گردوغبار شده باشد، ميزان قير 33/0- 23/0 کيلوگرم در مترمربع مي باشد . قبل از پخش امولسيون قيري، بايد آن را با آب شيرين و زلال هم حجم خود رقيق نمود. چنانچه اندود تک کت روي آسفالت کهنه يا سطوح آسفالت سطحي باشد، ميزان آن 68/0- 35/0 کيلوگرم در مترمربع مي باشد، در هر صورت ميزان دقيق قير با نظر دستگاه نظارت مشخص مي شود . پخش اندود به وسيله دستگاه پخش امولسيون قير صورت مي گيرد . دستگاه پخش قير بايد مجهز به ادوات لازم، بدون عيب و تنظيم شده باشد. به طوري که امولسيون قير را به طور يکنواخت و به مقدار خواسته شده در سطح کار پخش نمايد . دستگاه پخش قير بايد مجهز به سرعت سنج بوده و بتواند مقدار امولسيون پخش شده را کنترل نمايد . در صورت لزوم و با توجه به درجه حرارت هوا، دستگاه قير پخش کن بايد مجهز به گرم کن باشد تا بتواند مواد قيري را به درجه حرارت پخش برساند . مخازن امولسيون قير، بايد در مقابل سرما محافظت شود . سطح قير بايد پوشيده باشد و در معرض هوا قرار نگيرد . پخش آسفالت بر روي اندود سطحي بايد در همان روز صورت گيرد . در موقع پخش اندود سطحي، درجه حرارت محيط نبايد از 10 درجه سلسيوس کمتر باشد . در صورتي که درجه حرارت کمتر از 10 درجه سلسيوس باشد، بايد پخش قير با نظر دستگاه نظارت انجام گيرد.

در هر صورت درجه حرارت پخش، نبايد از 5 درجه سلسيوس کمتر باشد.

9-4- پخش آسفالت

9-4-1- کليات

پس از آماده شدن سطح کار بايد مصالح آسفالتي به شرح مندرجات اين بخش، پخش و آماده کوبيدن گردد . پخش آسفالت از نظر درجه حرارت محيط، درجه حرارت مخلوط آسفالتي و آمادگي سطح کار، بايد به تأييد دستگاه نظارت رسيده باشد و پيمانکار قبل از تأييد دستگاه نظارت مجاز به پخش آسفالت نخواهد بود.

در مواقع باراني، روي سطوح آلوده، سطوح يخ زده و دماي محيط کمتر از 7 درجه سلسيوس، پخش آسفالت به هيچوجه مجاز نمي باشد . اصولاً برنامه زمانبندي اجراي عمليات، بايد چنان باشد که پخش آسفالت در فصول مناسب سال صورت گيرد . اساساً درجه حرارت سطح کار، نبايد از 25 درجه سلسيوس کمتر باشد . پخش آسفالت با وسايل زير صورت مي گيرد:

9-4-2- پخش با فينيشر [21]

پخش آسفالت بايد با دستگاه فينيشر انجام شود . فينيشر بايد بتواند مخلوط آسفالتي را به صورت يکنواخت در عرض، ضخامت و شيب موردنظر پخش نمايد . محفظه و پره هاي دستگاه پخش کننده، بايد به نحوي باشد که آسفالت را به طور يکنواخت در جلوي صفحه هاي اطوي فينيشر پخش نمايد . اطوي فينيشر بايد مجهز به وسايل تسطيح باشد که در درجه حرارتهاي معين بتواند سطحي همگن و يکنواخت ايجاد نموده و از شياردار شدن و فتيله شدن آسفالت جلوگيري به عمل آيد . اين اطو بايد به گرم کن مجهز باشد که در صورت لزوم از آن استفاده شود . در موارد خاص و براي تنظيم دقيق سطح آسفالت، پيمانکار بايد از فينيشرهاي تمام اتوماتيک استفاده نمايد . دستگاه فينيشر بايد مجهز به کوبنده هاي ارتعاشي باشد و بتواند آسفالت را در لايه هايي با ضخامتهاي مختلف و عرضهاي خواسته شده، پخش نمايد . در صورتي که آسفالت بيشتر از يک قشر پخش شود، بايد اتصالهاي طولي و عرضي هر قشر حداقل 15 سانتيمتر از اتصالهاي نظير قشر زيرين فاصله داشته باشد . در صورتي که عرض پخش آسفالت زياد باشد و اجباراً پخش در چند خط عبور انجام شود، بايد حتي الامکان پخش خطوط مجاور همزمان صورت گيرد تا ترک طولي ايجاد نشود . بايد دقت شود که محل اتصال عرضي سطح آ سفالت کاملاً يکسان و يکنواخت بوده و بعد از کوبيده شدن، ناهمواري ايجاد نشود . بدين منظور پيمانکار بايد به تعداد کافي کارگر مجرب همراه با دستگاه فينيشر آماده به کار داشته باشد تا شيارها و ناهمواريها و نقايص احتمالي را با تخته ماله و وسايل مناسب و مورد تأييد ديگر برطرف سازند. اندازه گيري آسفالت پخش شده و کوبيده شده با ميله انجام مي شود تا در صورت لزوم ضخامت متوسط آسفالت پخش شده، کنترل شود . پخش آسفالت با وسايل دستي و تخته ماله فقط در سطوح محدود و با تأييد قبلي دستگاه نظارت مجاز خواهد بود.

9-4-3- پخش با گريدر

پخش آسفالت به منظور تسطيح، رگلاژ و اصلاح پروفيلهاي سطح خيابان موجود يا ترميم و بازسازي شيب عرض در قوسها را مي توان با گريدر و پس از دريافت موافقت دستگاه نظارت انجام داد . به منظور پخش يکنواخت آسفالت با گريدر، ابتدا بايد سطح کار در طول موردنظر، ميخکوبي و ريسمان کشي شود . اين ميخکوبي بايد در امتداد محور و در کناره هاي مسير صورت گيرد، سپس با توجه به ارتفاعات به دست آمده از ميخکوبي، آسفالت موردنظر در سطح خيابان ريسه شود . پس از آن گريدر مبادرت به پخش آسفالت بدون مانور اضافي و جابه جايي آسفالت مي نمايد، بدين منظور بايد از رانندگان مجرب و آشنا به اين نوع کار براي گريدر استفاده نمود . به نحوي که حتي الامکان از رفت و برگشتهاي اضافي خودداري به عمل آيد . پس از پخش آسفالت با گريدر و صاف کردن آن با غلتک چرخ آهني، براي تراکم از غلتکهاي لاستيکي استفاده مي شود . عموماً پخش آسفا لت با گريدر باعث ايجاد سطحي با بافت درشت و زبري زياد مي شود که مي تواند باعث پيوستگي بين اين قشر و قشر رويه آسفالتي باشد . ضخامت آسفالت پخش شده در قشر رگلاژ در فرورفتگيها، نبايستي از 5/7 سانتيمتر بيشتر باشد . براي اصلاح شيب عرضي قوسها چنانچه بيش از يک قشر آسفالت نياز باشد، بايد پخش آسفالت چنان صورت گيرد که ضخامت آسفالت کوبيده شده در خارج قوس، حداکثر 5 سانتيمتر و در داخل قوس، حداقل 5/2 سانتيمتر باشد.

9-4-4- درجه حرارت پخش

درجه حرارت پخش مخلوط آسفالتي تابع دماي محيط اجراي کار، نوع و دانه بندي مصالح سنگي و نوع قير مصرفي است.

در هر مورد بايد درجه حرارت پخش در مشخصات فني خصوصي ذکر گردد . بدين منظور جدول 23-12-4-3-ب-9-4-4 به عنوان راهنما مي تواند مورد استفاده قرار گيرد. به طور کلي حداقل درجه حرارت مخلوطهاي آسفالتي پيوسته، هنگام پخش 120 درجه سانتيگراد بوده و در مورد آسفالتهاي با دانه بندي گسسته و باز، اين رقم به 80 درجه سانتيگراد تقليل مي يابد.

9-4-5- تراکم آسفالت

کوبيدن آسفالت با غلتکهاي فولادي سه چرخ، غلتکهاي لرزشي، غلتکهاي لاستيکي و غلتکهاي دوچرخ يا سه چرخ و غلتکهاي مختلط انجام مي شود . نوع و تعداد غلتکهاي موردنظر در هر مورد با توجه به ميزان آسفالت پخش شده، بايد به تأييد دستگاه نظارت برسد. به طور کلي تعداد غلتکها بايد براي حصول تراکم مورد لزوم کافي بوده و نبايد کمتر از دو دستگاه باشد. انواع غلتکها به شرح زير بايد مورد استفاده قرار گيرند:

يک - غلتکهاي فولادي

اين غلتک ها شامل غلتکهاي صاف (استاتيک) يا غلتکهاي لرزشي مي باشند . وزن غلتکهاي دوچرخ يا سه چرخ، بايد حداقل 8 تن و فشار روي هر واحد از عرض چرخ غلتک، حداقل 45 کيلوگرم بر سانتيمتر باشد . روي سطح غلتکها بايد گلگير و آبپاش نصب شود . حرکت غلتکهاي صاف بايد حتي الامکان يکنواخت بوده و سرعت آن، نبايد از 5 کيلومتر در ساعت تجاوز نمايد . غلتکهاي لرزشي براي کوبيدن آسفالت بايد خودرو بوده و از نوع کششي آنها نبايد استفاده شود . وزن غلتک لرزشي نبايد کمتر از 7 تن باشد، بار خطي استاتيک اين غلتکها، بايد بين 25 تا 45 کيلوگرم بر سانتيمتر عرض و ميزان ارتعاش آنها 2000-3000 در دقيقه باشد . ميزان نوسان غلتکهاي ارتعاشي 8/0 – 4/0 ميليمتر و سرعت حرکت آنها، حداکثر 5 کيلومتر در ساعت مي باشد.

دو - غلتکهاي لاستيکي

اين غلتکها بايد خودرو بوده و وزن آنها بين 15 تا 30 تن باشد . در اين غلتکها بايد فضاي کافي براي افزايش وزن تعبيه گردد . فشار باد چرخ اين غلتکها بين 5 تا 5/8 کيلوگرم بر سانتيمترمربع است . براي اينکه آسفالت به چرخها نچسبد، حتي الامکان بايد چرخها در تمام مدت کار گرم بماند، در غير اين صورت بايد از لوله آبپاش و گلگيرهاي پارچه اي ضخيم براي تميز نگه داشتن چرخها استفاده نمود . لاستيک چرخ غلتکها بايد سالم و بدون نخزدگي باشد . سرعت غلتک لاستيکي، نبايد از 8 کيلومتر در ساعت تجاوز نمايد.

سه - نحوه کوبيدن آسفالت

تراکم آسفالت بايد بلافاصله و همزمان با پخش انجام شود . در اين مرحله بايد توجه داشت که درجه حرارت پخش چنان باشد که آسفالت، تاب تحمل وزن غلتک يا اثرات ارتعاشي غلتکهاي لرزشي را داشته و زير بار چرخ، فتيله و جابه جا نشود و در سطح آن پس از اتمام غلتک زني، شيارهاي طولي و عرضي به وجود نيايد . غلتک زني بايد چنان صورت گيرد که هر گذر غلتک در هر مرحله از تراکم، قسمتي از گذر قبلي را بپوشاند تا تراکم يکنواخت و همگن در تمام سطح کار تأمين شود . تغيير مسير غلتکها يا جلو عقب رفتن آنها با دقت و آهستگي صورت گيرد . مراحل مختلف کوبيدن به شرح زير است:

مرحله اول اين مرحله پس از پخش مخلوط آسفالتي، شروع و توسط غلتکهاي سه چرخ، دوچرخ و يا لرزشي انجام مي شود . چنانچه غلتکهاي فوق الذکر با يکديگر کار کنند، درست در پشت سر فينيشر، بايد غلتک سه چرخ عمل نمايد . سرعت غلتک در اين مرحله 3 کيلومتر در ساعت و وزن آن 8 الي 12 تن است . سرعت غلتک لرزشي 4 -5 کيلومتر در ساعت و وزن آنها 7 تا 12 تن مي باشد . فاصله غلتکها با فينيشر، نبايد از 50 متر تجاوز نمايد . درجه حرارت مخلوط آسفالت بايد چنان باشد که مخلوط آسفالت به چرخ نچسبد و در سطح آن ترکهاي طولي و عرضي ايجاد نشود . حداقل درجه حرارت براي مخلوطهاي آسفالتي با دانه بندي پيوسته، 120 و براي مخلوطهاي با دانه بندي گسسته 80 درجه سلسيوس، مي باشد.

مرحله دوم - در اين مرحله مخلوط آسفالتي هنوز حالت خميري داشته و عمل تراکم بلافاصله بعد از مرحله اول صورت خواهد گرفت و غلتک زني تا حصول تراکم موردنظر ادامه خواهد يافت . درجه حرارت مخلوط آسفالتي با دانه بندي پيوسته در اين مرحله، 90 درجه سلسيوس است . غلتکهاي به کار گرفته شده در اين مرحله، بايد از نوع چرخ لاستيکي يا لرزشي انتخاب شوند تا بتوان به تراکم يکنواخت تر و همگن تر در فاصله زماني کوتاهتر دست يافت . سرعت غلتکهاي لاستيکي در اين مرحله، 5 تا 8 و سرعت غلتکهاي لرزشي، 4 تا 5 کيلومتر در ساعت است . بکارگيري غلتکهاي استاتيک در اين مرحله به جاي غلتکهاي لاستيکي يا لرزشي با تأييد دستگاه نظارت مجاز مي باشد . غلتک زني تا حصول تراکم موردنظر بايد قبل از سرد شدن آسفالت خاتمه يافته باشد، اين درجه حرارت براي غلتکهاي لرزشي، 70 و براي غلتکهاي لاستيکي، 85 درجه سلسيوس است.

مرحله نهايي - غلتک زني در اين مرحله به عنوان عمل کمکي و براي محو آثار ناشي از چرخ غلتکهاي مراحل پيشين صورت خواهد گرفت . غلتکهاي مورد استفاده در اين مرحله از نوع غلتکهاي استاتيکي با سرعت 5 کيلومتر در ساعت و وزن حداقل 8 تن مي باشد. عمل غلتک زني تکميلي، بايد بلافاصله بعد از مرحله دوم صورت گيرد تا مخلوط آسفالتي هنوز کارايي لازم براي محو آثار غلتک زني قبلي را داشته باشد.

9-4-6- کنترل تراکم

قشرهاي آسفالتي شامل اساس آسفالتي، آستر و رويه، بايد حداقل تا تراکم ( 97 %) نمونه آزمايشگاهي مارشال کوبيده شوند . وزن مخصوص نمونه مارشال به طريقه آشتو T166 و تراکم نسبي قشرهاي آسفالتي به روش آشتو T230 اندازه گيري مي شود.

9-4-7- کنترل کيفيت

نحوه کنترل کيفيت مصالح و ساخت آسفالت، بايد در مشخصات فني خصوصي ذکر شود، در صورت عدم وجود اين مشخصات رعايت مشخصات ذيل الزامي است:

- نمونه برداري از مصالح سنگي مطابق ------ آشتو T2

- دانه بندي مصالح سنگي مطابق -------آشتو T11 و T27

- آزمايش هيدرومتري مطابق-------------------- آشتو T88

مشخصات فيلر مطابق ----------------------آشتو M17

دانه بندي فيلر مطابق ------------------آشتو M37

مشخصات مصالح ريزدانه در مخلوط آسفالتي مطابق -------آشتو M39

آزمايش ضريب نرمي مصالح ريزدانه مطابق -------------آشتو M6

آزمايش ارزش ماسه اي مصالح ريزدانه مطابق------------ آشتو T176

سايش مصالح با روش لوس آنجلس مطابق --------------آشتو T96

مقاومت مصالح سنگي در مقابل عوامل جوي مطابق--- آشتو T104

تعيين وزن مخصوص و جذب آب مصالح سنگي درشت و ريز مطابق ---- آشتو T85 و T84

وزن مخصوص فيلر مطابق --------------آشتو T100 و T133

تعيين ضريب تورق و تطويل مصالح سنگي مطابق------------- BS63

نمونه برداري از قير مطابق --------------------------------آشتو T47

مشخصات قيرهاي نفوذي و آزمايشهاي مربوط مطابق --------آشتو M20

مشخصات قيرهاي ويسکوزيته و آزمايشهاي مربوط مطابق ---آشتو M226

نمونه برداري از مخلوط آسفالتي مطابق ---------------------آشتو T168

طرح مخلوطهاي آسفالتي به روش مارشال مطابق ------------ ASTM D1559

تعيين درصد قير و دانه بندي آسفالت مطابق---------------- آشتو T164

آزمايش چسبندگي قير به مصالح سنگي مطابق --------------آشتو T182

آزمايش تعيين درصد پوشش قيري دانه هاي درشت مطابق ---آشتو T195

وزن مخصوص مخلوط آسفالتي کوبيده شده مطابق----------- آشتو T166

وزن مخصوص ماکزيمم مخلوط آسفالتي(بدون فضاي خالي) مطابق ------ آشتو T209

دانستيه مخلوط آسفالتي کوبيده شده سطح راه مطابق --------آشتو T230

مشخصات کارخانه آسفالت مطابق آشتو -----------------M156

بازرسي و نظارت کارخانه آسفالت مطابق------------ آشتو T176

9-4-8- کنترل عبور و مرور

پيمانکار بايد در حين اجراي کار و قبل از اتمام پخش و مراحل سه گانه کوبيدن، از عبور و مرور روي سطح آسفالت جلو گيري نمايد . عبور و مرور وقتي مجاز خواهد بود که پس از ختم مرحله سوم آثار چرخ ماشين آلات بر روي آسفالت نمانده و به اندازه کافي سرد و سخت شده باشد، درجه حرارت آسفالت از 40 درجه سانتيگراد کمتر باشد و يا حداقل 3 ساعت از خاتمه زمان پخش آسفالت گذشته باشد.



[1]. Sub - base

[2]. Granular sub - base

[3]. Sand - Equvalent

[4]. Soaked CBR

[5]. Wrought Leveling

[6]. Soil – Aggregate Subbase

[7]. Dry Bound

[8]. Water Bound

[9]. Cold Mix

[10]. Plant Mixed Mix

[11]. Road Mix

[12]. Rapid Curing

[13]. Mix Design

[14]. Road Mix

[15]. Flakiness Index

[16]. Penetration Grade

[17]. Viscosity Grade

[18]. Batching Plant

[19]. Continuous Plant

[20]. Prime Coat

[21]. Finisher