24-2-3 تخريب و اصلاح عمليات رنگ آميزي

توصيه مي شود، همواره قبل از تجزيه شدن سطوح رنگ آميزي شده مجدداً آن سطوح نقاشي شوند، تعيين زمان مجدد نقاشي به نوع رنگ مصرف شده، ميزان آماده سازي سطح براي پذيرش رنگ اوليه، تعداد لايه هاي رنگ آميزي شد ه و همچنين آب و هواي محيط بستگي دارد . چگونگي شرايط محيط نظير نور آفتاب، درجه حرارت و بالاخره رطوبت، روي عمر رنگ اثر مي گذارد و اين اثر بستگي مستقيم به شدت و ضعف و چگونگي تماس سطح با شرايط مذکور دارد . عمليات نگهداري و رنگ آميزي سطوح نقاشي شده، اعم از تميز کردن يا نقاشي مجدد . بايد به صورت مرتب و منظم انجام شود . اگر روي رنگ کهنه اي که ترک خورده و پوسته شده رنگ جديدي بزنند، احتمال خراب شدن رنگ جديد نيز وجود خواهد داشت. بدين جهت در برخي از موارد، بايد نسبت به زدودن رنگهاي مختلف از روي سطح گوناگون اقدام نمود، در اينجا ابتدا به ذکر طريقه زدودن رنگهاي مختلف و سپس به شرح چگونگي اجراي کار در مورد سطوحي که احتياج به آماده سازي دارند، پرداخته و پس از آن به بيان چگونگي تعميرات و بالاخره نحوه تميز کردن رنگها مبادرت مي شود.

24-2-3-1 زدودن رنگهاي مختلف از روي سطوح گوناگون

الف: رنگ پلاستيک

رنگ پلاستيک از جمله رنگهاي امولسيوني است که مي توان آن را با آب گرم نرم کرد و سپس به وسيله ليسه آن را از جاي خود برداشت . اگر قرار است مجدداً در محل قبلي رنگ آميزي صورت گيرد، بايد با سمباده آثار باقيمانده رنگ کهنه به طور کامل از ميان برداشته شود.

ب: رنگ لعابي

اگر شستن و پاک کردن بعضي از انواع رنگهاي لعابي به علت جذب آنها در سطوح گچي با آب مشکل باشد، مي توان اين سطوح را با کاغذ سمباده ساييد و تميز کرد . چنانچه زدودن رنگ با وسايل دستي نيز با مشکل مواجه شود، مي توان از دستگاه مکانيکي مانند برسه اي سيمي چرخنده و يا سمباده برقي استفاده نمود.

پ: رنگ روغني روي چوب

چنانچه دستگاه نظارت اجازه زدودن رنگ روي چوب مثلاً با اطوي داغ را ندهد و يا اساساً نتوان رنگ را با اين قبيل وسايل پاک کرد، بايد از مواد شيميايي استفاده نمود . يکي از اين مواد محلول سود سوزآور ( 25 %) است، بدين ترتيب که به کمک يک قلم مو محلول را روي رنگ خراب شده مي مالند، سود سوزآور روغن خشک شده رنگ را صابوني مي کند، بدين ترتيب پس از چند بار ماليدن محلول، رنگ روغني نرم مي شود و مي توان به وسيله چاقو، کاردک يا ليسه رنگ را جدا نمود، پس از جدا کردن رنگ بايد محل برداشت رنگ را با آب شست و حتي بهتر است کمي محلول اسيد استيک، اسيد کلريدريک و يا سرکه را با آب مخلوط کنند تا اگر در منافذ چوب مقاديري محلول سود مانده باشد، خنثي شود . علاوه بر سود رنگبرهاي ديگري نيز در بازار موجود است که هنگام مصرف آنها بايد دستور کارخانه سازنده را رعايت کرد . رنگبرهاي حلال را ابتدا بايد به صورت قشر نازکي روي تمام سطح رنگ به کار برد و سپس سطح را براي مدت زيادي که ممکنست چند ساعت باشد به حال خود گذاشت تا رنگ کاملاً نرم شود . هنگام استعمال رنگبرها بايد هواي محل مصرف دائماً تهويه شود . بعضي از رنگبرها داراي مواد سمي هستند و بايد از تماس آنها با پوست و چشم جلوگيري شود . بعد از تميز کردن رنگ با ليسه بايد سطح را با محلول الکل سفيد و يا آب کاملاً پاک نمود، چون ذرات رنگ باقيمانده بر نقاشي بعدي اثر مخرب دارند . معمولاً سطوحي را که به وسيله رنگ برها تميز شده اند، بايد قبل از نقاشي مجدد به وسيله کاغذ سمباده کاملاً تميز نمود.

ت: رنگ روغني روي آهن

رنگ روغني روي سطوح آهني را مي توان به وسيله مواد شيميايي مطابق آنچه در بند « پ» بيان گرديد زدود و اگر به هر علت استفاده از ماده شيميايي مجاز نباشد، مي توا ن رنگ را با شعله چراغ اساتيلن سوزانيد، سوزاندن رنگ در يک سطح قائم، بايد از پايين به بالا و با حرکت يکنواخت انجام شود تا رنگ نرم شده و بسوزد تا بتوان آن را به کمک چاقوي مخصوص از سطح کار جدا کرد . سرعت حرکت دستگاه سوزاننده رنگ طبق نظر نقاش ماهر تعيين مي شود، ولي اين سرعت بايد چنان باشد که رنگ به آساني از سطح جدا گردد، موقع جدا کردن قطعات رنگ از سطح فلز، بايد دقت شود که خراش در سطح ايجاد نشود.

ث: سطوح اندود شده سيماني

اگر سطوح اندود شده سيماني با رنگ روغني رنگ آميزي شده باشند، بايد آنها را ساييد تا سطح صافي به دست آيد . براي زدودن رنگ اندودهاي سيماني، نبايد از روش حرارت دادن استفاده شود، زيرا اين عمل موجب ترک خوردن اندودها مي گردد.

از رنگبرهاي قليايي نيز نبايد استفاده کرد، زيرا ممکنست اين مواد به وسيله اندود جذب شده و بعداً اثر نامطلوبي روي رنگ جديد بگذارند . علاوه بر ساييدن اين سطوح که با روشهاي مختلف امکانپذير است، مي توان از حلالهاي آلي نيز طبق توصيه کارخانه سازنده اين حلالها استفاده نمود.

ج: زدودن لاک الکل

براي زدودن لاک مي توان از مايع تربانتين و يا حلالهايي مانند بنزن، تولوئن، اتر، استون و گاهي از مخلوط من اسب آنها استفاده کرد . از مخلوط 2 قسمت آمونياک و يک قسمت تربانتين نيز مي توان براي پاک کردن رنگ لاک الکل استفاده نمود.

لاک روي چوب را نبايد با چراغ سوزاند، زيرا علاوه بر اينکه ممکنست باعث آسيب ديدن چوب شود، به احتمال زياد روي رنگ بعدي ايجاد لکه مي نمايد.

24-2-3-2 آماده سازي سطوحي که احتياج به نقاشي مجدد دارند

در برخي از موارد ممکنست بعضي از قسمتهاي سطوح نقاشي شده، احتياج به عمليات آماده سازي مخصوصي داشته باشند که مهمترين آنها به شرح زير است:

الف: پاک کردن خزه ها، گلسنگها و جلبکها

قسمتهاي خارجي ساختمان که رنگ آميزي شده اند و رنگ آنها ريخته است، طبعاً داراي خلل و فرج هستند و مي توانند محل مناسبي براي ريشه گياهاني از قبيل لايه هاي ضخيم خزه يا رگه و لکه هايي از جلبک باشند، اين گياهان را مي توان با محلولي از سيليکات فلورايد از بين برد و پس از خشک شدن آنها را با برس سيمي از روي سطح، تميز و پاک کرد و سپس نسبت به تعمير نقاشي اقدام نمود.

ب: پاک کردن کپک

هنگام بررسي به منظور تعمير سطوح نقاشي قديمي ممکنست مشاهده شود که سطوح پوشيده شده با رنگ پلاستيک، رنگ لعابي يا روغني و غيره کپک زده اند، به ويژه در مورد ديوارهاي نمناک و اماکني که براي مدتي خالي بوده و هواکش نداشته اند و يا دائماً در مجاورت بخار آب قرار داشته اند، ممکنست اين اشکال ديده شود . کپکها معمولاً به رنگ سياه و يا رنگهاي ديگر بوده و به صورت لکه هاي انفرادي يا گروهي در رو يا زير لايه رنگ ظاهر مي شوند، براي جلوگير ي از رشد مجدد کپکها بر روي سطوحي که قرار است نقاشي آنها تجديد شود بايد:

- منشأ رطوبت را از بين برد و سطوح مرطوب را تا حد امکان قبل از نقاشي خشک کرد.

- تهويه محل را در صورت لزوم بهبود بخشيد.

- رنگ کپک زده را از سطح جدا کرد.

- سطح مورد نظر را با ماده ضدعفوني شستشو داده و قبل از نقاشي مجدد کاملاً خشک نمود.