20-3-2 آماده كردن و زيرسازي سطوح براي رنگآميزي
20-3-2-1 آماده كردن سطوح اندودكاري
يكي از مسائل مهم در نقاشي سطوح اندودكاري، فراهم ساختن تداركات مناسب به منظور آماده نمودن آن سطوح براي پذيرفتن رنگ است. واژه تدارك نه تنها شامل تميز كردن، صاف كردن، و يا ساير عمليات لازم بوده، بلكه شامل پيشبيني و تمهيدات مناسب براي دوران عمل آمدن رنگ نيز ميباشد. دوران عمل آمدن به زماني اطلاق ميگردد كه پس از سپري شدن آن مدت ميتوان اطمينان حاصل نمود كه سطوح رنگ شده به حالت ثابت و مناسبي برسد، اين پيشبيني مخصوصاً در مورد سطوح بتني و سيماني و ساير اندودها، بسيار مهم است. سطح آماده براي رنگكاري بايد تميز، خشك و سفت بوده، ولي ترد و شكننده نباشد و حتيالامكان به شرايط ثابت و پايداري رسيده باشد. اين سطح بايد چنان صاف و نرم باشد كه بتوان سطح نهايي رنگ شده مورد لزوم را با استفاده از رنگ مناسب به دست آورد.
الف: آماده كردن سطوح گچي
قبل از رنگكاري روي اندودهاي گچي ابتدا بايد موجهاي گچ را به وسيله كاردك و سمباده، لكههاي بزرگ روي ديوار را به وسيله گچ زنده و تركهاي كوچك را با گچ كشته بگيرند و سپس روي آن سمباده نرم بزنند تا آماده پذيرش بطانه گردد.
يكي از مشكلات رنگكاري روي سطوح گچي شوره زدن آنست، مشكل شوره زدن از وجود نمكهاي معدني محلول در سطوح گچي ناشي ميشود. نمك موجود در اين سطوح بيشتر سولفات سديم است كه منشاء آن ناخالصيهاي گچ يا سطوح سيماني و آجري زير آن است. اين قبيل نمكها در خلال زمان خشك شدن گچ، ميتوانند آثار مخرب شديدي روي سطوح رنگآميزي شده گچي به وجود آورند. مقاومت به شوره زدن موقعي ميتواند به طور كامل ايجاد شود كه گچ قبل از رنگ زدن كاملاً خشك شود. در جاهايي كه اين كار به هر علت امكان نداشته باشد، استفاده از پوششهايي كه مقاومت مناسبي در مقابل نفوذپذيري آب دارند و فيلمي با سطح يكنواخت توليد ميكنند، مقاومت قابل قبولي در مقابل شوره زدن نشان خواهند داد. پوششهايي كه بيش از حد رنگدانه دارند و يا بيش از اندازه آب در آنها نفوذ ميكند، مقاوم نيستند. در اين گونه مواقع به عنوان نمونه ميتوان از يك سيلر لاستيك كلردار شده[1] كه غلظت حجمي رنگدانه آن حدود (15%) است، استفاده نمود.
ب: آماده كردن سطوح اندود سيماني و بتني
رنگآميزي روي سطوح اندود سيماني و بتني وقتي مجاز است كه اين سطوح كاملاً خشك شده باشند. مشكلات رنگكاري روي سطوح خشك نشده سيماني، از باقيمانده رطوبت آب مورد مصرف براي ساخت و يا عمل آوردن آنها ناشي ميشود. اين رطوبت باعث تركيب مواد قليائي سيمان با رنگهايي كه نسبت به قليا حساس هستند، ميشود. وقتي سطوح بتني و سيماني كاملاً خشك شوند، اين خطر كاهش مييابد.
مشكل ديگري كه ممكنست بروز نمايد، خلل و فرج گوناگون و گاهي تركهاي بيش از حد در سطوح بتني است كه بايد قبل از رنگآميزي نسبت به اصلاح آنها اقدام نمود. به طور كلي رنگهاي مورد مصرف براي سطوح سيماني بايد داراي PH [2] بالا باشند. پارهاي از سطوح بتني مانند سطوح اعضا و قطعات پيشساخته ممكن است كاملاً صاف باشند، در اين موارد بايد تدابيري براي حصول اطمينان از چسبندگي رنگ با سطوح زيرين آنها اتخاذ گردد.
روغنهايي كه در موقع قالببندي مورد استفاده قرار گرفته و روي سطوح بتني باقي ميمانند ممكنست باعث از دست رفتن يا كم شدن خاصيت چسبندگي رنگ به سطح گردند، اين گونه لكههاي روغني را بايد با برس زدن، سائيدن و يا شستشو با مواد پاك كننده برطرف نمود.
سطوح بتني را قبل از رنگآميزي بايد با جاروي سفت، برس سيمي، آب تحت فشار و يا هواي فشرده از آلودگي يا گردوغبار پاك كرد.
20-3-2-2 آماده كردن كارهاي چوبي
در مورد آمادهسازي كارهاي چوبي رعايت نكات زير الزامي است:
الف: رنگآميزي سطوح چوبي وقتي مجاز است كه چوب كاملاً خشك شده باشد.
ب: تمامي تركها، درزها و سوراخها بايد تميز گردد. گرههاي چوب را بايد بيرون آورده و محل تركها، درزها و گرهها با چوب يا بطانه پر و سطوح با سمباده متوسط صاف شود. بديهي است در صورت لزوم بايد بطانهكاري در چند دست انجام گردد.
پ: در موارد استثنائي كه قطعات چوب از يك طرف در معرض رطوبت قرار ميگيرند، بايد اول آن قسمت از چوب كه مجاور با محيط مرطوب است، به وسيله رنگ مخصوص مقاوم در مقابل جذب رطوبت رنگ شود.
ت: به طور كلي بايد در نظر داشت كه هر سطح چوبي كه در تماس با آجر، سيمان يا مصالح ساختماني مشابه قرار ميگيرد، قبل از نصب و ثابت كردن آن در محل خود در دو دست رنگآميزي شود.
ث: اگر سطح چوب در معرض خطر موريانه قرار ميگيرد، بايد رنگ مقاوم در مقابل موريانه به آن زده شود.
ج: قبل از مصرف هرگونه ماده جلادهنده، بايد سطح كار سمباده زده شود، به طوري كه پس از رنگآميزي با مواد جلادهنده زيبايي طبيعي كامل چوب ظاهر گردد. براي چوبهاي صمغي بايد سمبادههايي به كار برده شود كه فاصله ذرات آنها از يكديگر بيشتر باشد و براي سمباده زدن سطوح منحني، بايد وسيلهاي ساخت كه كاغذ سمباده به آن بسته شده و اجراي كار را ساده نمايد.
چ: براي به دست آوردن سطوح خيلي صاف روي چوبهاي خيلي سخت، ابتدا سطح كار را با اسفنج مرطوب كرده و سپس صبر ميكنند تا خشك شود، اين عمل بافت سطح چوب را متورم ساخته و عمل سمبادهزني روي آن را آسان ميسازد.
20-3-2-3 آماده كردن كارهاي فلزي
در مورد كارهاي فلزي كه عمدتاً سطوح آهني ميباشند، نكات زير بايد رعايت گردد:
الف: سطوح كارهاي فلزي قبل از رنگكاري بايد كاملاً خشك باشند.
ب: زنگزدگيها، پوسته زنگ، روغن و مواد زائد ديگر برطرف گردند.
پ: قطعاتي كه در كارخانه ساخته ميشوند، بايد قبل از نصب با يك دست ضدزنگ رنگآميزي شده و پس از نصب لكهگيري شوند. اين رنگها بايد از نوع رنگهايي باشند كه در درجات حرارت پايين در مدت زماني كوتاه خشك ميشوند، اگر چنين رنگهايي در دسترس نباشند، بايد براي خشك شدن سريع رنگ را حرارت داد كه اين فرايند را اصطلاحاً كور كردن يا پختن مينامند.
ت: قطعات فولادي كه با پوششهاي غير سيماني پوشيده ميشوند، بايد قبلاً با ضدزنگ رنگآميزي شوند.
ث: زنگزدگيهاي مختصر را ميتوان به كمك سمباده زبر و يا برس سيمي برطرف ساخت، ولي اگر زنگزدگي شديد باشد، بايد به وسيله ابزارهاي برقي، ماسهپاشي[3] و نظاير آن نسبت به زنگزدايي اقدام نمود.
ج: اگر براي زنگزدايي از مواد شيميايي استفاده ميشود، بايد علاوه بر رعايت دستور كارخانه سازنده، مصرف اين مواد قبلاً به تأييد دستگاه نظارت برسد.