2-9-2 انواع
سنگدانههاي سبك به دو گروه اصلي طبيعي و مصنوعي دستهبندي ميشوند.
2-9-2-1 دانههاي سبك طبيعي
مهمترين مواد اصلي دانههاي سبك طبيعي عبارتند از: پاميس[1]، سنگ پا، سكوريا[2]، پوكه سنگها، خاكسترها و توفها كه همگي منشاء آتشفشاني دارند و دياتوميت[3] كه سنگي رسوبي، متشكل از جلد سيليسي دياتومهها[4] (جلبكهاي تك ياختهاي دريايي) است.
مصرف دانههاي سبك طبيعي به خاطر دشواريها و مسائل حمل و نقل در نزديكي معادنشان مقرون به صرفه است، ولي به علت محدوديت منابع طبيعي، استفاده از آنها در نقاط دور از معدن فراگير نيست.
سنگ پا از جنس شيشهاي متخلل به رنگ سياه و پاميس همانند سنگ پا است با اين تفاوت كه رنگ آن خاكستري روشن، حفرههاي آن ريزتر و توزيع آنها يكنواختتر است. پوكه معدني سنگي است همانند كف، از نوع آتشفشاني به رنگ روشن با وزن فضايي حدود 500 تا 900 كيلوگرم بر مترمكعب.
2-9-2-2 دانههاي سبك مصنوعي
دانههاي سبك مصنوعي بسته به نوع مواد خامي كه براي توليد آنها مصرف ميشود، انواع مختلفي دارند. گروهي از آنها از حرارت دادن و انبساط خاك رس، سنگ رسي، سنگ رسي دياتومهاي، سنگ لوح[5] پرليت، ورميكوليت و ابسيدين توليد ميشوند. گروه دوم از انبساط روباره مذاب كوره آهنگدازي توسط مقادير كنترل شده آب در ماشينهاي مخصوص يا با پاشيدن مقدار كمي آب (جت آبي) روي روباره مذاب حاصل ميشود كه جسمي متخلخل، سبك و شبيه سنگ پا، با وزن فضايي 300 تا 1100 كيلوگرم بر متر مكعب است. بالاخره گروه سوم را جوشهاي صنعتي تشكيل ميدهد كه از خاكسترها و پسماندههاي كورههاي زغال سنگي به دست ميآيند.
دانههاي سبكي با تركيبات آلي نيز مورد مصرف قرار گرفتهاند، كه از جمله آنها ميتوان پلياستايرين منبسط شده[6] را نام برد.
در ايران تنها پوكه رسي يا خاك رس منبسط شده (ليكا)[7] و پرليت منبسط شده[8] توليد ميشود، ولي هنوز براي آنها استانداردي نوشته نشده است.
وزن مخصوص فضايي[9] پوكه رسي، كه در كوره گردنده توليد ميشود، از 300 تا 650 كيلوگرم بر متر مكعب ميباشد و با آن ميتوان بتنهاي سبك با وزن مخصوص بين 800 تا 1800 كيلوگرم ساخت.
پوكه رسي در پر كردن فضاهاي خالي، ساختن بلوكهاي سبك وزن و بتنهاي سبك عايق حرارتي و بتن سبك باربر (سازهاي) به مصرف ميرسد. بتن ليكا (پوكه رسي) از ساير بتنهاي دانه سبك مقاومت بيشتري دارد.
پرليت سنگي است شيشهاي با منشاء آتشفشاني به شكل مرواريد[10] كه در اثر حرارت دادن در گرماي 900 تا 1000 درجه، آب موجود در آن به صورت بخار درآمده و سبب ازدياد حجم چشمگير پرليت (كه در اين درجه به صورت مذاب و خميري درآمده است) ميگردد. بتن پرليتي مقاومت كمي دارد و بيشتر براي عايقكاري حرارتي به كار برده ميشود. پرليت منبسط شده در ساختن ملاتها و اندودهاي گچي و سيماني سبك به مصرف ميرسد. اندودهاي پرليتي، عايق حرارتي مناسبي هستند، خطر گسترش آتش را كاهش ميدهند و ويژگيهاي جذب صوت آنها مطلوب است.