23-9-1 زهکشي تحت الارضي[1]
به منظور کنترل و تثبيت سطح آب زيرزميني در تراز و رقوم موردنظر، زهکشي تحت الارضي صورت مي گيرد. اين تراز با توجه به رقوم پي سازه ها، تراز پي زيرزمينها و نقاط زيرين ساختمان تعيين مي شود تا از نفوذ آب و ايجاد مشکلات ناشي از رطوبت براي ساختمانها و سازه ها جلوگيري شود . اين زهکشي موجب کنترل و تثبيت دائمي سطح آب زيرزميني مي شود . جزئيات اجرايي و مصالح به کار گرفته شده، بايد بر اساس نقشه هاي اجرايي و دستورات دستگاه نظارت باشد . زهکشي تحت الارضي و کنترل سطح آب زيرزميني ممکن است به صور زير انجام شود:
23-9-1-1 روش ثقلي
در اين روش بسته به نوع زمين و توپوگرافي آن از شبکه بنديهاي مختلف استفاده مي شود . بدين منظور لوله هاي فرعي [2] در فواصل معين از يکديگر قرار داده مي شوند . اين لوله هاي فرعي به نوبه خود به يک سيستم جمع كننده[3] متصل ميشوند. نحوه آرايش لولههاي فرعي و لوله اصلي ممكن است به صورت شبكهاي[4] (لولههاي فرعي از يك طرف و عمود به لوله اصلي) يا شبكه استخوان ماهي[5] ( لوله اصلي در وسط محوطه و لولههاي فرعي با زاويه در پلان) اجرا شوند، در مورد سازههاي كوچك ميتوان با نصب لولههاي زهكشي در طرفين سازه، عمل زهكشي را انجام داد.
لولههاي زهكشي از نوع لولههاي آزبست سيماني سوراخ شده، پي ـ وي ـ سي، پلياتيلن و سفالي ميباشد. عرض تراشه بين 35 تا 45 سانتيمتر اختيار ميشود و اطراف لولهها، بايد با مصالح داراي خاصيت زهكشي[6] (فيلتر) پر و حفاظت شود. لوله اصلي زهكشي بايد به سيستم جمعآوري آبهاي سطحي، فاضلاب محوطه يا در صورت امكان به رودخانه يا مسيلهاي خروجي منطقه متصل شود. مصالح فيلتر بسته به نوع خاك متفاوت بوده و در هر مورد بايد مشخصات و دانهبندي آنها در مشخصات فني خصوصي ذكر شود. در صورت نبود اين مشخصات، رعايت نكات زير در مورد دانهبندي مصالح فيلتر اجباري است.
در روابط فوق Da نشان دهنده قطر ذراتي است كه a درصد ذرات ريزتر از آن باشد. علاوه بر شرايط فوق بايد شرايط زير نيز در مورد مصالح فيلتر صادق باشد:
الف: 100%
مصالح فيلتر بايد از الك 5/37 ميليمتر ( اينچ) بگذرد.
ب: 90%
مصالح فيلتر از الك 19 ميليمتر ( اينچ) بگذرد.
پ: حداكثر 10% مصالح فيلتر از الك نمره 60 بگذرد.
ت: مصالح فيلتر بايد كاملاً شسته بوده و فاقد مواد گذشته از الك نمره 200 باشد.
ث: در نقاطي كه زهكشي شياردار (روزنهدار[7]) به كار ميرود، بايد D85 مصالح فيلتر، بزرگتر از نصف قطر روزنه باشد.
ج: ضخامت قشر فيلتر بايد در نقشههاي اجرايي ذكر شود.
23-9-1-2 روش پمپاژ
به منظور كنترل و پايين انداختن سطح آب زيرزميني، ميتوان از روش پمپاژ از طريق چاههاي با عمق زياد[8]يا از طريق چاههاي با عمق كمتر[9] استفاده نمود. روش كار بدين ترتيب خواهد بود كه بسته به سطح آب زيرزميني، ميزان پايين انداختن آب و نوع خاك، چاههاي با فواصل معين در سطح منطقه، حفر و سيستم چاهها به وسيله شبكهاي از لولههاي جمعكننده به يكديگر، متصل و آب تحتالارضي به نقاط مشخص پمپ ميشود. جزئيات و روش اجراي كار، بايد در نقشههاي اجرايي و مشخصات فني خصوصي ذكر شود.
23-9-1-3 روش پرده عايق[10]
در اين روش ديوار يا پرده عايق با عرض 50 يا 60 سانتيمتر و عمق مشخص تا رسيدن به لايهاي غير قابل نفوذ ادامه مييابد. محل حفاري با مخلوطي از سيمان و بنتونيت، پر و تكميل ميشود. ضريب آبگذري اين ديوار بسيار كم بوده و عملاً پردهاي غير قابل نفوذ در برابر نفوذ آبهاي زيرزميني ايجاد مينمايد. در اين روش ميتوان از سپرهاي فولادي نيز استفاده نمود. روش اجراي كار و جزئيات آن، بايد قبل از شروع عمليات به تأييد دستگاه نظارت برسد.