2-13-2 انواع
مصالح عمدهاي كه در پوشش كف، بدنه يا سقف مصرف ميشوند، عبارتند از: سنگ، بتن، موزائيك، انواع آجر رسي، سراميك و كاشي، پلاستيكهاي گوناگون، لاستيك، چوب، چوبپنبه، مواد نساجي، مواد قيري، آجر ماسهآهكي، انواع اندودهاي سيماني، گچي و آهكي، فلزات، تخته گچي و كاغذ ديواري.
2-13-2-1 سنگ
در گذشته از سنگ قلوه و لاشه به همراه ملات گل، گل آهك يا ساروج در كفسازي و ديوارسازي سنگي استفاده ميشد. گاهي اوقات در تركيب با آجر (به صورت نره) به شكل نقشدار، كف سرسراها و كوچهها را فرش ميكردند. با دستچين كردن قلوه سنگها و انتخاب شكل، اندازه و رنگ مناسب، به زيبايي نقشها ميافزودند. امروزه مصرف سنگ در كفها، پلهها، قرنيزها و ديوارها و ندرتاً سقفها به صورت صفحات نازكي (اصطلاحاً پلاك) ميباشد. انواع سنگهاي آذرين، رسوبي و دگرگون، در پوشش به مصرف ميرسند و براي اين منظور صفحات سنگ را به ضخامتهاي از 6 تا 50 ميليمتر (بسته به مورد مصرف و ابعاد سنگ) ميبرند و سطح آنها را به صورت صيقلي، تيشهاي يا چكشي آرايش ميدهند.
سنگهاي آذرين بيشتر از نوع گرانيت و ديوريت و سنگهاي رسوبي از انواع آراگونيت، تراورتن، مرمريت و ماسهسنگ ميباشند. از سنگ مرمر و شيست كه از نوع دگرگوني هستند، نيز بهرهگيري ميشود. مصرف سنگ در ساختمانها به خاطر استحكام، پايداري در برابر سائيدگي، زيبايي و قابليت تميز كردن رايج است.
2-13-2-2 بتن
كفسازي و نماسازي با بتن كاربرد وسيعي دارد و از مراكز تفريحي گرفته تا انبارها، كارخانهها و پيادهروها متداول است. نظر به اينكه پوششهاي بتني، به ويژه در كفها در معرض ضربه، سائيدگي و حمله نمكها و مايعات خورنده قرار ميگيرند، از اين رو انتخاب مصالح مناسب و دقت در ساختن بتن حائز كمال اهميت است. تاب فشاري بتن مصرفي در كفهايي كه زير آمد و شد سبك هستند بايد حداقل 24 مگاپاسكال باشد، در مورد آمد و شدهاي متوسط تا سنگين مقاومت از 31 تا 48 مگاپاسكال تغيير ميكند. عامل مهم در پايداري بتن كف در برابر عوامل مكانيكي، كيفيت سنگدانه مصرفي در آنست، زيرا مقاومت خمير سيماني حتي با تاب فشاري بسيار زياد در برابر سائيدگي و ضربه، ناچيز است. براي آمد و شد سبك، سنگدانه شسته و دانهبندي شده از نوع كوارتز يا گرانيت بلوري و به منظور آمد و شد سنگينتر، سنگدانه از نوع سنگ سمباده[1]، سيليس و تراپ[2] مناسباند. در حالي كه در آمد و شد سنگين، سنگدانههايي كه به روشهاي خاصي استخراج شدهاند يا از مصالح فلزي و غير فلزي سخت ساخته شدهاند، به مصرف ميرسند. اختلاط كامل به منظور يكنواختي و پراكندگي همگن دانهها و آغشته شدن كامل آنها با خمير سيمان نيز ضروري است. اسلامپ بتن كف بايد حتيالمقدور كم باشد تا در اثر لرزاندن و پرداخت و مالهكشي، آب نيندازد و شيره آن رو نزند، زيرا اين شيره در برابر سايش و ضربه بسيار ضعيف است. مراقبت از بتن نيز بسيار مهم است. كفهاي بتني ممكن است يكپارچه ريخته شوند يا در دو لايه آستر و رويه اجرا گردند. در صورت اخير، سطح لايه آستر بايد كاملاً خشن و دندانهدار رها شود تا قشر رويه به خوبي به آن بچسبد. در صورت امكان، ريختن دو لايه در يك زمان مناسبتر است. سنگدانههاي آهني را ميتوان به اندازه مورد نياز روي بتن تازه ريخت و با لرزاندن و مالهكشي، آنها را به داخل بتن راند. مقدار سنگدانه بسته به سبكي و سنگيني آمد و شد از 5/2 تا 100 كيلوگرم در هر متر مربع سطح بتن كف، تغيير ميكند. مصرف سنگدانههاي فلزي به اندازه مناسب در كفهاي بتني باعث هدايت جريان الكتريسته شده و كفها را در برابر برخورد اشياء، ضد جرقه ميسازد. براي جلوگيري از سرخوردن روي كفهاي بتني، بهتر است از ماله چوبي يا چوبپنبهاي براي پرداخت بتن استفاده شود و سطح كار زبرتر گردد.
افزودن سنگدانههاي خشني مانند اكسيد آلومينيوم[3] و سيليكون كاربايد[4] نيز متداول است. گاهي اوقات پس از اينكه خمير سيمان قدري خود را گرفت، سطح بتن را با آب و جاروي سيمي يا علفي ميشويند، خمير سيمان شسته شده و سطح سنگها رو ميزند و چنانچه اندازه و رنگ دانهها مناسب انتخاب شود، نماي زيبايي پيدا ميكند. اين نماسازي براي كف و بدنه گاراژها، موتورخانهها، كف پيادهروها و محوطهها متداول بوده و به ”بتن شسته“ موسوم است. براي شستن خمير سيماني كه خود را گرفته باشد، ميتوان از محلول اسيد كلريدريك رقيق استفاده كرد. براي ساختن كفهاي بتني رنگي، رنگهاي معدني ويژهاي[5] به لايه رويه اضافه ميكنند يا آنها را روي سطح بتن تازه ميريزند و با مالهكشي به داخل بتن ميرانند.
برخي سنگدانههاي فلزي رنگي نيز ساخته شدهاند كه هر دو ويژگي فلزي بودن و رنگي بودن را دارا هستند.
كفهاي بتني را به صورت بلوكهاي پيشساخته نيز در انواع مختلف ميسازند. اين بلوكها ممكن است به صورت يك لايه يا دو لايه ساخته شوند. قشر آستر، بتن معمولي ريزدانه است و لايه رويي را ميتوان با سيمان پرتلند معمولي، سيمان سفيد يا رنگي و سنگدانههاي خرده مرمر ساخت.
نماهاي بتني را ميتوان با ابزار دستي يا ماشيني سائيد، تيشهداري كرد و به صورت چكشي در انواع نقشها آرايش داد.
2-13-2-3 موزائيك[6]
موزائيك نوعي بتن است كه سطح آن سائيده شده و داراي ظاهري خالدار و درهم است و در كفها، پلهها، قرنيزها و نماي ساختمان مورد استفاده قرار ميگيرد. كفپوش موزائيك، ارزان، بادوام و متداولترين نوع كفپوش در ايران است و بيشتر ساختمانهاي مسكوني و آموزشي و برخي از ساختمانهاي تجاري، اداري و بهداشتي با اين كفپوش مفروش شدهاند. در نماسازي و پوشش بدنه داخلي بعضي از ساختمانها نيز از موزائيك بهرهگيري شده است. موزائيك را هم به صورت درجا و يكپارچه اجرا ميكنند، در اين صورت در سطوح بزرگ با نوارهاي شيشهاي، سنگي، پلاستيكي و فلزي (مانند مس، برنج، برنز و آلومينيوم) درزبندي ميشود و هم براي كفپوش يا قرنيز، به شكل بلوكهاي پيشساخته در كارخانه ميسازند. موزائيك از دو لايه آستر و رويه ساخته ميشود. لايه زيرين، بتن ريزدانه (نخودي) است و سيمان كمتري دارد و آب آن نيز كم است، لايه رويي، از خرده سنگ و نرمه سنگ و گرد سنگ و سيمان بيشتري ساخته شده است. در كارخانه، نخست قالب فولادين دور آن را تميز كرده با روغن معدني چرب ميكنند، كف قالب از لاستيك يا فلز صاف است، ملات رويه را درون قالب ميريزند و روي آن را هموار ميكنند، سپس ملات آستر را درون قالب ريخته و قسمتهاي اضافي را تميز و سطح آن را صاف ميكنند، آستر و رويه را با هم زير فشار پرس قرار ميدهند و پس از آن آجر موزائيكي را از قالب در ميآورند و همانند بلوك بتني در محلي كه گرما و رطوبت مناسب داشته باشد، قرار ميدهند تا سفت و سخت شود. موزائيك را معمولاً دو بار ميسايند، بار اول آن در كارخانه است، پس از سائيدن چشمهها و گوديهاي سطحي، موزائيك را با خميري از سيمان و گرد سنگ پر كرده و پس از عمل آمدن و سفت شدن، موزائيك را براي مصرف به كارگاه حمل ميكنند. سايش دوم در كارگاه پس از نصب انجام ميشود، موزائيك درجا را نيز دوبار در كارگاه ميسايند. ملات رويه موزائيك ممكن است از سيمان پرتلند خاكستري يا سيمان سفيد و رنگي باشد. دانههاي سنگي رويه ميتوانند از انواع خرده سنگهاي سفيد و رنگي از جنس مرمر و مرمريت انتخاب شود. اندازه دانههاي سنگي از چند ميليمتر تا چند سانتيمتر ميتواند تغيير كند و گاهي تكههاي لاشه سنگ را نيز در رويه موزائيك به كار ميبرند. ابعاد آجر موزائيك از 100 تا 500 ميليمتر تغيير ميكند. موزائيك به اشكال مربع، مستطيل و چندضلعي ساخته ميشود. هرچه اندازه آجر موزائيك بزرگتر شود، ضخامت آن نيز بايد بيشتر باشد. كلفتي آجر از 20 تا 40 ميليمتر تغيير ميكند.
سيمنت تايل[7] نوعي موزائيك است كه با ملات پرآبتر و يكنواخت و به كمك لرزش ساخته ميشود، اين نوع موزائيك را معمولاً نميسايند.
2-13-2-4 آجر
آجر از دوران باستان در نماسازي، فرش كف و ساختن پله معمول بوده است. در جاهاي پر آمد و شد و پلهها، آجرها را به صورت نره فرش ميكردند. گرچه امروزه نماسازي سطوح داخلي يا خارجي ساختمانها با آجر همچنان تداوم يافته و متداول است، ولي پوشش كف و پله با آجر كمتر معمول است و جاي آن را كفپوش موزائيك گرفته است. براي كسب اطلاعات بيشتر به بند 2-2 مراجعه شود.
2-13-2-5- سراميك
سراميك همانند آجر از خاك رس ساخته شده و ممكن است بدون لعاب يا لعابدار باشد. سراميكهاي بدون لعاب را از راه پرس كردن يا اكستروژن شكل داده و ميپزند، رنگ آنها پس از پخت از نخودي تا قرمز و قهوهاي است. شكل سراميكها مربع، مستطيل و چند ضلعي است و كلفتي آنها از 12 تا 20 ميليمتر تغيير ميكند. ابعاد سراميكهاي مربع، 75، 100، 150، 200 و 250 ميليمتر بوده و اندازه سراميكهاي مستطيل، 150× 75 يا 200× 100 يا 250× 125 يا 300× 150 ميليمتر ميباشد. به همراه اين سراميكها، اشكال و ابعاد ويژه براي مصرف در گوشهها و قرنيزها نيز ساخته ميشود. براي كف ساختمانهاي صنعتي نوعي سراميك به ابعاد 200× 100 ميليمتر و به ضخامت 30 تا 40 ميليمتر ساخته ميشود. نوعي از اين سراميك ضد اسيد است. سطح رويه سراميكها ممكن است داراي برجستگي و نقش نيز باشد. رويه سراميكها را ممكن است با لعاب ناهموار در رنگهاي متنوع پوشاند تا در عين حال كه ويژگيهاي سراميك لعابدار را دارا هستند، از ليز خوردن اشخاص و اشياء بر روي آنها جلوگيري شود.
2-13-2-6 سراميكهاي موز ائيكي[8]
سراميكهاي موزائيكي نوعي سراميك ريز لعابدار يا بدون لعاب هستند كه در نقشها و رنگهاي متنوع (موزائيك) و به ضخامت 6 ميليمتر ساخته شده و با ورقهاي از كاغذ كرافت چسبدار به اندازه 300× 600 ميليمتر، پهلوي يكديگر قرار داده شدهاند. اين سراميكها را روي بستري از ملات قرار داده و پس از گرفتن ملات روي آن را با آب خيس ميكنند تا كاغذ آن جدا شود و سپس با دوغاب درز آنها را پر ميكنند. شكل سراميكها، مربع، مستطيل، شش گوش، هشت گوش و مانند اينها است.
2-13-2-7 كاشي لعابي
كاشي لعابي نوعي سراميك نازك است كه روي آن با لعاب شيشهاي پوشانده شده و در رنگهاي متنوع به صورت ساده و گلدار توليد ميشود. كاشي لعابي اغلب براي پوشش بدنه آشپزخانه، حمام، دستشويي، رختشويخانه و مانند اينها به مصرف ميرسد. همچنين نوعي از آن كه به نام كاشي كفي مشهور است، براي كفپوش اين فضاها به كار ميرود. ضخامت كاشي لعابي بسته به نوع استفاده از آن متفاوت بوده و از 4 تا 12 ميليمتر تغيير ميكند. ابعاد كاشيها نيز از 75 تا 300 ميليمتر متغير است. شكل كاشيهاي لعابي معمولاً مربع يا مستطيل ميباشد.
2-13-2-8 مواد پلاستيكي
از مواد پلاستيكي كفپوشها، ديوارپوشها و سقفپوشهاي متنوع ساخته ميشود كه عمدهترين آنها به اين شرح است:
الف: موزائيك پلاستيكي
اين كفپوش مانند موزائيك است، با اين تفاوت كه به جاي خمير سيمان از خمير رزين اپوكسي براي چسباندن خرده سنگهاي آن استفاده شده است. خمير رزين، مخلوطي از رزين اپوكسي آبكي با پركنندههاي بياثر (شيميايي) و مواد رنگي است. معمولاً 100 كيلوگرم رزين با 50 كيلوگرم گرد سيليكات كلسيم و 25/2 كيلوگرم دي اكسيد تيتانيوم و 75/0 كيلوگرم رنگينه[9] معدني را مخلوط كرده و 10 كيلوگرم ماده افزودني براي سخت كردن و عمل آمدن[10] از نوع آليفاتيك پليمين[11] به آن ميافزايند. اين مقدار خمير رزين اپوكسي، براي چسباندن 450 كيلوگرم خرده مرمر كافيست. پس از اينكه نوارهاي فلزي تقسيمبندي كف را روي آستر كفسازي به كمك چسب اپوكسي نصب كردند، مخلوط خمير و خرده مرمر را به ضخامت حدود 6 ميليمتر روي كف پهن ميكنند. پس از 1 تا 2 روز، مخلوط سفت و سخت شده و ميتوان آن را سائيد. اين مخلوط را بايد كمكم ساخت، زيرا در دماي 24 درجه پس از 1 تا 5/1 ساعت، عمر مفيد[12] آن تمام ميشود.
اين كفسازي را روي مصالح مختلف از قبيل چوب، بتن و موزائيك كهنه، ميتوان اجرا كرد. به جاي خردهسنگ در بعضي انواع كفپوش ميتوان از تكههاي وينيل در رنگهاي متنوع استفاده كرد.
ب: روكش پلاستيكي
مشابه آنچه در بند قبل گفته شد، رزينهاي اپوكسي براي روكش كف نيز به مصرف ميرسد. در روكش پلاستيكي، رزين آبكي به همراه رنگينه و ماده سخت كننده مخلوط شده و به ضخامت 6 تا 12 ميليمتر روي سطح بتني يا چوبي يا موزائيك كهنه پخش ميشود. اين مواد ممكن است مالهكشي و صاف شده يا به صورت چيندار رها شوند.
ج: كاشي وينيلي يا وينيل تايل[13]
كاشي وينيلي از يك لايه وينيل، كه به آستري خمشو چسبيده است، تشكيل شده و به شكل مربع يا مربع مستطيلهايي به ابعاد 150 تا 250 ميليمتر يا به صورت نوارهايي به ابعاد 25× 900 ميليمتر يا توپهايي (رول)[14] به عرض 500 تا 1500 ميليمتر و به ضخامت 2 تا 3 ميليمتر ساخته شده و در رنگها و طرحهاي متنوع به بازار عرضه ميگردد. وينيل تايل در برابر چربيها و روغنها و بسياري از اسيدها و قلياها و مشتقات نفتي، به خوبي پايداري ميكند. با افزودن مواد فلزي به كاشي وينيلي، كاشي هادي الكتريسته[15]، كه ضد جرقه است، توليد ميشود كه براي مصرف در اطاقهاي عمل بيمارستانها و فضاهاي وابسته به آنها مناسب است.
د: كاشي وينيلي آزبستي[16]
وينيل تايل آزبستي از رزين وينيلي ترموپلاستيك، مواد روان كننده و پايدار كننده به همراه رنگينه و مواد پر كننده آزبستي ساخته ميشود. اين مواد به حالت گرم مخلوط شده و به صورت ورقههايي به ضخامت 5/1 تا 3 ميليمتر زير فشار پرس شكل داده ميشود. تايلهاي مربع به ابعاد از 200 تا 250 ميليمتر، نوارهاي به طول 450 و به عرض 25 تا 50 ميليمتر از ورقههاي مزبور بريده ميشوند. تايلهاي آزبستي نيز مانند وينيل تايل ساده، در رنگها و طرحهاي مختلف توليد ميشوند.
هـ: كفپوش وينيلي فومدار[17]
كفپوش وينيلي فومدار از يك لايه آستر از نوع اسفنج وينيلي به همراه يك لايه پارچه از گلاسفايبر[18] ريزبافت (به منظور تأمين پايداري و تاب آن) تشكيل شده، بر روي آن يك لايه پلاستيك وينيلي نقشدار و در سطح رويي آن لايهاي از وينيل شفاف به كار رفته است. اين لايهها به كمك گرما به يكديگر چسبانده شده و ضخامت آنها در مجموع حدود 4 ميليمتر ميباشد. اين كفپوش نرم و خمشو است و به شكل توپهايي به عرض 1300 تا 1800 ميليمتر توليد ميشود. اين كفپوش را نبايد با حلالهاي قوي تميز كرد و از زدن واكس و لاك و شلاك بر روي آن بايد خودداري نمود.
و: ديوارپوشهاي پلاستيكي
اين ديوارپوشها از مواد گوناگون پلاستيكي ساخته ميشوند. كاشيهاي ديواري مربع شكل به ابعاد از 100 تا 250 ميليمتر از رزينهاي پلياستايرين و فرمآلدئيد اوره در رنگهاي متنوع توليد ميشوند. پنلهاي ديواري[19] پلاستيكي با قطعات اتصال مربوطه نيز در طرحها و رنگهاي گوناگون ساخته ميشوند. بافتهها و ورقههاي نازك[20] وينيلي نيز همانند كاغذ ديواري توليد و بر روي ديوارها نصب ميشوند. پنلها و تايلهاي آكوستيكي ساخته شده از مواد پلاستيكي در سقف كاذب به كار ميروند. برخي از پنلها و تايلهاي پلاستيكي با تار شيشه تقويت ميشوند. پنلهاي با طرح چوب و سنگ و آجر براي مصرف در داخل ساختمان يا نماي خارجي ساختمان مناسب هستند.
2-13-2-9 كفپوشهاي لاستيكي
كفپوشهاي لاستيكي معمولاً از لاستيك مصنوعي كه خطر اكسيده شدن آنها كمتر از لاستيك طبيعي است ساخته ميشوند. براي ساختن كفپوش، نخست لاستيك آبكي را با مواد روان كننده و رنگهاي مختلف مخلوط كرده و سپس زير فشار به صورت ورقههايي به ضخامت 2 تا 5/4 ميليمتر شكل ميدهند. تايلهاي لاستيكي را به شكل مربع يا مربع مستطيلهايي به ابعاد از 150 تا 900 ميليمتر ميبرند. كفپوش لاستيكي، نرم و انعطافپذير و نسبتاً جاذب صوت است، به همين دليل اين كفپوش براي طبقات بالاي همكف مناسبتر است. فرش لاستيكي به صورت نوار و باريكه نيز توليد و به بازار عرضه ميشود.
2-13-2-10 پوششهاي چوبي
از گذشتههاي دور در مناطقي كه چوب مرغوب و فراوان در دسترس بوده، قسمتهاي مختلف ساختمانها از جمله كف، بدنه و سقف آنها را با چوب ميپوشاندهاند.
امروزه نيز پوششهاي چوبي به اشكال و شيوههاي گوناگون متداول است. در پوششهاي چوبي از نرمچوبها و سختچوبها در رنگها و نقشهاي متفاوت استفاده ميشود.
پوششهاي چوبي داراي انواعي به اين شرح هستند:
الف: كفپوش الواري[21]
كفپوش الواري به صورت تختههاي بلند به عرض 80 تا 250 ميليمتر و به ضخامت حدود 20 تا 40 ميليمتر بسته به نوع استفاده ساخته شده، اتصال آنها از پهلو و انتها با كام و زبانه است و با ميخهاي آهني يا چوبي به زيرسازي، نصب و محكم ميشوند.
ب: كفپوش نواري[22]
كفپوش نواري مانند كفپوش الواري است، ولي تختهها كوچكتر شده و به شكل نوارهاي باريكي درآمدهاند. پهناي تختهها معمولاً 75، 100 و 150 ميليمتر است و ضخامت آنها از 10 تا 40 ميليمتر تغيير ميكند. نرمچوبها از گونههاي كاج و سختچوبها از نوع بلوط غان، راش و افرا انتخاب ميشوند. اين كفپوشها به لحاظ مرغوبيت، دوام و پايداري در برابر سايش، درجهبندي و استاندارد شدهاند.
ج: پاركت[23]
كفپوش پاركت معمولاً از تكههاي سختچوب از گونههاي مختلف در اندازههاي متفاوت و نقشهاي گوناگون مانند شطرنجي، جناغي و حصيري ساخته ميشود. ضخامت تكهچوبها معمولاً از 6 تا 18، درازاي آنها از 75 تا 450 و پهناي آنها از 20 تا 56 ميليمتر است و در كارخانه آماده ميشوند. اتصال تكهها بر روي زيرسازي كف، توسط درودگر با ميخ سرگم يا ماستيك در محل انجام ميشود.
د: بلوك چوبي[24]
بلوك چوبي نوعي پاركت ضخيم بوده و در ابعاد مختلف ساخته ميشود. معمولترين اندازه آن 90× 50× 50 ميليمتر است و به كمك آسفالت ماستيك بر روي كفسازي فرش ميشود.
هـ: كفپوشهاي چوبپنبهاي
از چوبپنبه دو نوع كفپوش ساخته ميشود: لينوليومي[25] و كاشي چوبپنبهاي.[26]
ـ لينوليوم
اين محصول حدود يكصد سال پيش در انگلستان اختراع شد و سالهاي متمادي تنها ماده كفپوش مصنوعي در دسترس بود. در كفپوش لينوليوم روغن بزرك به عنوان ماده چسباننده مصرف ميشود. روغن را به همراه گرما و به كمك هوا اكسيده ميكنند تا به صورت خمير سفتي كه تا اندازهاي شبيه لاستيك است درآيد، به اين خمير گرد چوبپنبه، رزين و گرد چوب و رنگدانه ميافزايند و مخلوط حاصله را بر روي كرباسي، پهن نموده و به شكل ورقههايي به ضخامتهاي 2 تا 6 ميليمتر در ميآورند. از اين ورقهها توپهايي به عرض 1800 و كاشيهاي مربعي به اضلاع 200 تا 300 ميليمتر ميبرند. لينوليوم در دو نوع يكرنگ ساده و زينتي نقشدار ساخته ميشود.
ـ كاشي چوبپنبهاي
كاشي چوبپنبهاي از اختلاط تراشهها و خردههاي چوبپنبه با رزين و فشردن مخلوط خميري در قالب ساخته ميشود. براي گيرش رزين، كاشيها را ميپزند. ضخامت كاشيها 5/4 تا 8 ميليمتر و اضلاع كاشيهاي مربعي 150 تا 300 ميليمتر و اندازه كاشيهاي مستطيل 300× 150 و 600× 300 ميليمتر است.
و: ديوارپوشها و سقفپوشهاي چوبي
در پوشش بدنه و سقف، هم از تختههايي به ضخامت 25 تا 50 ميليمتر استفاده ميشود و هم از تخته لايي و فيبر. در حالت اول از چوب گونههاي مختلف از قبيل كاج، سرو، صنوبر، زبان گنجشك، راش و ماهاگاني استفاده ميشود. پهناي تختهها از 50 تا 300 و درازاي آنها از 1 تا 3 متر است. سطح تختهها ممكن است به صورت خشن، صاف يا ابزار خورده باشد. اتصال تختهها با كام و زبانه انجام ميشود. تختهها در كارخانه خشك شده و ممكن است به صورت چشمه پر و لاكزده به بازار عرضه شوند.
پوشش سقف و بدنه با تخته چندلا از انواع نرمچوبهايي مانند صنوبر، كاج و سرو يا سختچوبهايي چون گردو، غان، راش، زبان گنجشك، بلوط، ماهاگاني و ساج بر روي زيرسازي انجام ميشود. ضخامت تخته چندلا از 6 تا 20 ميليمتر، عرض پنلها 2/1 متر و طول آنها از 1/2 تا 3 متر ميباشد. اتصال تختهها ممكن است با كام و زبانه انجام شود يا به صورت ساده پهلوي يكديگر قرار گرفته و روي درزها با روكوب چوبي پوشانده شود.
پوشش بدنه با تخته فيبري به ضخامت 12 ميليمتر نيز همانند تخته چندلا انجام ميشود. سقفپوشهاي با تخته فيبري ممكن است به شكل تايلها، نوارها يا پنلهايي مستقيماً زير سقف اصلي، نصب، يا به شكل سقف كاذب آويخته اجرا شوند.
2-13-2-11 مواد نساجي
مواد نساجي اغلب در كفپوشها و بعضي اوقات در ديوارپوشها به مصرف ميرسند. كفپوشها يا ديوارپوشهاي نساجي فرآوردههايي هستند كه در ساخت آنها از مواد نساجي بهرهگيري شده باشد. در گذشته مواد مصرفي در كفپوشهاي نساجي منحصر به الياف طبيعي مانند پنبه، كنف و پشم بود، ولي امروزه الياف مصنوعي جانشين تمام يا قسمتي از آنها شده است. پيدايش ماشينهاي ساخت موكت و فرش ماشيني و گسترش توليد الياف مصنوعي مناسب، باعث افزايش توليد و تعميم اين كفپوشها در ساختمانهاي مسكوني، عمومي و تجاري شده است. متداولترين اليافي كه امروزه در كفپوشهاي نساجي به كار ميروند، عبارتند از: نايلون، اكريليك، مواد اكريليك، پليپروپايلين (اولفين)، پلياستر و پشم. نزديك به 80% از توليدات كفپوشهاي نساجي را مواد مصنوعي تشكيل ميدهند.
به طور كلي كفپوشهاي نساجي به دو گروه اصلي پرزدار و بدون پرز تقسيم ميشوند. كفپوش بدون پرز. متشكل از رويهاي است كه بافته شده و به صورت زمينه عمل ميكند. كفپوش پرزدار، داراي رويه بافته شدهاي است كه از يك لايه نخ و يا اليافي كه از كف بيرون آمدهاند، درست شده است. پرزها ممكن است به صورت حلقهاي يا بريده باشند. بسته به طرح، پرزها ميتوانند كوتاه و بلند يا يكنواخت، يكرنگ يا در چند رنگ باشند. ماشينهاي ساخت كفپوش ممكن است به صورت بافندگي و كشبافي كار كنند يا پرزها را روي زمينه يا درون زمينهاي كه از قبل آماده شده است، قرار دهند. اين عمل به روشهاي مختلف صورت ميگيرد كه از جمله آنها گرهزني، چسبزني، سوزنكاري و بخيهزني است.
در روي ماشينها دستههايي از پرز در يك مرحله بر روي زمينه قرار ميگيرند. در نوعي روش ساخت، دو كفپوش به صورت روبهرو و با هم ساخته شده، سپس پرز مشترك آنها به وسيله تيغهاي از وسط بريده و دو لايه از هم جدا ميشوند.
زمينهها انواع مختلفي دارند كه از جمله آنها زمينه بافته شده، كشباف، بدون بافت، نمدي آهاردار، روكشدار (از مواد لاستيكي يا پلاستيكي)، غير نساجي (پلاستيكي يا لاستيكي) را ميتوان نام برد. در بعضي مواقع براي تقويت زمينه، پارچهاي اضافي را در روي آن نصب ميكنند، زمينه را ميتوان با روشهاي مكانيكي يا شيميايي از يك لايه فوم پليمري يكنواخت پوشاند. پس از ساخت كفپوش، با پخش مواد تكميلي در پشت آن، به اندازهاي كه در زمينه نفوذ كند ولي به قشر رويي نرسد، زمينه را تا حدودي تقويت كرده و پرزها را درون زمينه، تثبيت و تحكيم مينمايند.
2-13-2-12 كفپوشهاي قيري
مصرف قير در كفپوش دو گونه است: يكي به شكل آسفالت ماستيك[27] و ديگري كاشي آسفالتي يا آسفالت تايل[28].
الف: آسفالت ماستيك
آسفالت ماستيك از اختلاط امولسيون، قير، سيمان پرتلند، ماسه و شن ريز يا سنگ شكسته به دست ميآيد. اين مواد را مخلوط ميكنند تا به صورت خميري درآيد، سپس آن را روي كف، پهن كرده و صاف و متراكم و مالهكشي ميكنند تا ضخامت آن به 12 ميليمتر برسد.
امولسيون معمولاً از نوع رسي است. آسفالت ماستيك نرم و چسبنده است، ولي در اثر گرما جريان پيدا نميكند و آتش نميگيرد و سمي نيست. معمولاً اختلاط به نسبت 50 كيلوگرم سيمان با 60 ليتر امولسيون قير و 70 ليتر ماسه تميز تيزگوشه، 140 ليتر شن ريزدانه سخت و تميز انجام ميشود. آسفالت ماستيك را ميتوان روي زيرسازي چوبي، بتني و فولادي اجرا كرد. در هر حال اندود قيري روي زيرسازي، ضروري است. آسفالت ماستيك را ميتوان با قالبگيري به صورت قطعات پيشساخته درآورد و با چسب قيري روي زيرسازي نصب كرد[29].
ب: كاشي آسفالتي
كاشي آسفالتي يا آسفالت تايل تركيب شده است از فيبر آزبستي، آميختهاي از چسبندههاي قيري ويژه مواد رنگي. گاهي اوقات پلياستايرين نيز به منظور افزايش تاب به آن اضافه ميشود. اين مواد را در ماشين مخلوط كرده و در مرحله بعدي به شكل ورقههايي به ضخامت 3 تا 5 ميليمتر زير فشار شكل ميدهند. سپس صفحات را بريده و به صورت مربعهايي با اضلاع 200 تا 300 ميليمتر يا مستطيلهايي به ابعاد 450 ×600 ميليمتر با نوارهايي به عرض 25 يا 50 ميليمتر و به طول 450 ميليمتر در ميآورند[30]. اين محصول در طرحها و نقشها و رنگهاي گوناگون ساخته شده و ميتوان آن را بر روي زيرسازي چوبي، آسفالت ماستيك يا بتن با چسب قيري نصب كرد. در هر حال سطح زيرين بايد صاف و تميز باشد، زيرا در غير اين صورت كاشيهاي آسفالتي ترك ميخورد. اين كفپوش در برابر آب پايدار است، ولي اسيدهاي آلي و حلالهاي نفتي آن را خراب ميكنند. از اين رو نميتوان در ساختمانهاي صنعتي از آن استفاده كرد.
2-13-2-13 آجر ماسهآهكي
تركيب و ويژگيهاي آجر ماسهآهكي در بند 2-2 آمده است. اين آجر براي پوشش كف كارخانهها، پيادهروها، خيابانها، محوطهسازي و پاركسازي مناسب است. پايداري اين آجر در برابر يخزدگي و سايش مناسب است.
2-13-2-14 فلزات
فلزات به دو صورت آهني و غير آهني در پوشش ديوارها، سقفها و بعضاً كفها مورد استفاده قرار ميگيرند.
الف: فولاد
ورق فولادي نازك كه لعاب پرسليني روي آن پخته شده و در رنگهاي متنوع به شكل كاشي مربع به ابعاد 100 تا 150 ميليمتر و مستطيلهايي به اندازه 150× 75 ميليمتر به انضمام كلاهك، قرنيز، نبشيهاي آهني براي نصب، در كارگاه توليد ميشود. پوشش سقف و بدنه و كف سردخانهها و بعضي از قسمتهاي كارخانهها را نيز ممكن است با پنلهاي فولادي زنگنزن بپوشانند. از ورق فولاد گالوانيزه نيز براي پوشش ساختمانهاي صنعتي استفاده ميشود.
ب: فلزات غير آهني
آلومينيوم، مس، برنج، برنز و روي نيز همانند فولاد در پوشش قسمتهاي مختلف ساختمان مصرف ميشوند. كاشيهاي مسي به صورت جلادار، كاشيهاي آلومينيومي با لعاب پخته شده يا آنودايز و كاشيهاي روي با پوشش كروم توليد ميشوند.
2-13-2-15 تخته گچي[31]
تخته گچي متشكل از سه لايه است، مغز آن گچ معمولي به ضخامت حدود 10 ميليمتر و بيشتر است كه به وسيله تار شيشه، خمير كاغذ[32] و مانند اينها، مسلح، با افزودن مواد كفزا، سبك و با ماده افزودني تندگير كنندهاي، زودگير شده و قدري ماده افزودني خميري كننده نيز به آن افزودهاند تا از ترك خوردن آن جلوگيري شود. طرفين گچ با كاغذ كرافت پوشانده شده كه علاوه بر پوشش، خاصيت مسلح كردن را به تخته گچي ميدهد. تخته گچي در برابر آتش مقاوم است. مورد مصرف آن براي پوشش ديوار و سقف است. همچنين در سقف كاذب آويخته ميتوان از آن استفاده كرد. كاغذ روي تخته گچي ممكن است از نوع تزئيني انتخاب شود كه پس از نصب نياز به رنگآميزي ندارد. بعضي انواع تخته گچي، آكوستيك هستند، در توليد اين محصول در كارخانه ابتدا يك نوار پهن كاغذ كرافت روي غلتكهايي كه به طور پيوسته در حال چرخش هستند، قرار داده ميشود، خمير گچ به همراه مواد افزودني در مخلوطكن آماده شده و توسط قيفي از بالا بر روي نوار كاغذي در حال حركت ميريزد، اين خمير پس از يكنواخت شدن ضخامت و صاف شدن به وسيله ورقه كاغذ ديگري پوشانده شده و لبههاي كاغذ زيري و رويي با چسب مخصوص به يكديگر چسبانده ميشود.
تختههاي گچي معمولاً به عرض 20/1 متر، ضخامت 10، 12، 16 و 25 ميليمتر و طول دلخواه (معمولاً از 20/1 تا 5 متر) توليد و به طور اتوماتيك بريده ميشوند.
2-13-2-16 كاغذ ديواري
كاغذ ديواري به عنوان يكي از مصالح تزئيني داخلي ساختمان از مدتها قبل مورد استفاده بوده است و هم اكنون نيز در بسياري از موارد به مصرف ميرسد. كاغذ ديواري علاوه بر طرحهاي سنتي در طرحهاي چوب، پارچه، سنگ، آجر و نقشهاي ديوار نما نيز تهيه ميشود. بسياري از كاغذ ديواريها با يك لايه چسب آغشته ميشوند و آماده براي نصب هستند، كافي است قبل از چسباندن كاغذها را خيس كنند. كاغذ ديواري با كيفيتهاي گوناگون در درجههاي مختلف توليد ميشود و بعضي انواع آن قابل تميز كردن است، كاغذ ديواري در توپهايي به عرض 500 تا 900 ميليمتر و به سطح حدود 20/3 متر مربع توليد ميشود.
يادآوري: براي مصالح پوشش با انواع اندودهاي سيماني، گچي و آهكي به فصول مربوطه مراجعه شود.
[1]. Emery
[2]. Trap
[3]. Alumina
[4]. Silicon Carbide
[5] . اين رنگها همان رنگهاي مناسب براي ساختن سيمان رنگي هستند.
[6]. Terrazo
[7]. Cement Tile
[8]. Ceramic Mosaic
[9]. Pigment
[10]. Hardening and Curing Agent
[11]. Aliphatic Polymine
[12]. Pot Life
[13]. Vinyl Tile
[14]. Roll
[15]. Conductive Tile
[16]. Vinyl Asbestos Tile
[17]. Vinyl Cushioned Flooring
[18]. Glass Fiber Fabric
[19]. Wall Panels
[20]. Film
[21]. Plank
[22]. Strip Flooring
[23]. Parquet Flooring
[24]. Block Flooring
[25]. Linoleum
[26]. Cork Tile
[27]. Asphalt Mastic
[28]. Asphalt Tile
[29] . ماستيك آسفالتي گرم (Mastic Asphalt) نيز با قير خالص و به كمك گرما تهيه شده و در راهسازي و محوطهسازي مصرف ميشود.
[30] . آجر آسفالتي به ضخامت 20 تا 50 ميليمتر را نيز به روش گرم تهيه كرده و در فرش پيادهرو به مصرف ميرسانند.
[31]. Wall Board
[32]. Pulp