26-12-2 عمليات تخريب
براي شروع عمليات تخريب لازم است دستورالعملها و روش اجرا در سطوح مختلف براي افراد تشريح گردد. سپس چنانچه عمليات به طريق انفجاري يا كشيدن با كابل انجام ميگيرد، بايد همه ابزار، ماشينآلات و تجهيزات كنترل گردد. تخريب به طريق انفجاري، كشيدن با كابل و يا استفاده از روشهاي ماشيني، مستلزم رعايت دستورالعملهاي خاصي است كه با تأييد دستگاه نظارت و دستورات مندرج در دفترچه مشخصات فني خصوصي قابل اجرا خواهد بود.
در ساختمانهاي خاص نظير كارخانهها، بيمارستانها، دودكشها، منابع آب، نفت و ديگر اماكني كه داراي تأسيسات ويژهاي هستند، بايد قسمتهاي مختلف ساختمان توسط افراد ذيصلاح مورد بازديد قرار گرفته و تجهيزات لازم براي تخريب و مقابله با خطرات ناشي از آن فراهم شود.
همه كارگراني كه در عمليات تخريب شركت دارند، بايد به كلاه ايمني مجهز باشند، بسته به نوع كار، پيمانكار موظف است ديگر وسايل حفاظتي را نيز در اختيار آنان قرار دهد. به علاوه پيمانكار بايد اقداماتي براي ممانعت از خطر آتشسوزي، انفجار، تجمع و نشت گاز و نظاير آن معمول دارد.
در عمليات تخريب صرف نظر از اينكه چه روشي براي تخريب انتخاب شده باشد، رعايت نكات زير ضروريست:
ـ از آنجا كه تخريب غالباً در مجاورت معابر صورت ميگيرد و اين مناطق محل عبور مردم و بچهها هستند، بايد از نرده يا تورهاي حفاظتي كه ارتفاعشان كمتر از 2 متر نباشد، استفاده شود.
ـ راههاي ورودي كارگران در خارج از ساعات كار، بايد مسدود شود. به علاوه در خارج از ساعات كار، بايد نردبانها برداشته و در جاي مناسب گذاشته شوند.
ـ جايي كه محل ريزش ضايعات است، نبايد به عنوان راه اصلي مورد استفاده واقع شود.
ـ هنگام تخريب بايد دقت شود تا احياناً چيزي از وسايل الكتريكي و يا تأسيسات دفن نشود.
ـ براي تأمين برق كارگاه به صورت موقت، بايد از ولتاژ كم استفاده شود و همراه آن سيستم اتصال زمين براي ايمني بيشتر به كار رود. برق را ميتوان از طريق ژنراتور و يا منبع اصلي به دست آورد.
ـ بررسي و تحقيق اوليه، بايد وجود آزبست و محلهاي احتمالي آن را مشخص كند. از آنجا كه مصالح آزبستي در محل ديگهاي بخار و سرويسها، لولهها، سقفها و ديوارهاي جدا كننده به مصرف ميرسند، بايد اين اماكن با دقت مورد آزمايش قرار گيرند، از اين قسمتها بايد نمونهبرداري صورت گيرد و به وسيله افراد ذيصلاح شناسايي شود. اشخاصي كه كار نمونهبرداري از آزبست را انجام ميدهند، بايد حفاظ مناسب داشته باشند و نمونهها بايد در يك كيسه پلاستيكي دربسته قرار گيرد. نمونهها بايد عميق باشد، چون ممكن است هسته مركزي حاوي آزبست باشد. بايد تجهيزات لازم براي شناسايي به كار گرفته شود و احتياطهاي لازم انجام گيرد. در هنگام تخريب، پخش گردوغبار آزبست ايجاد گرفتاري ميكند كه براي جلوگيري از صدمات، بايد وسايل حفاظت شخصي در اختيار افراد ذيربط قرار گيرد. تخريب آزبست بايد با احتياط و دقت صورت گيرد. در زمان تخريب ساختمانها بايد با بكارگيري روشهاي مناسب و تحت مراقبت شديد فرآوردههاي گوناگون آزبست با آب آميخته شده و بارگيري و تخليه آن با دقت انجام گيرد. اين مصالح بايد پس از تخليه در زبالهدانهاي ويژه، بلافاصله و به نحوي مؤثر پوشانيده شوند.
ـ در جايي كه احتمال وجود سرب مطرح است مانند رنگهاي حاوي سرب و يا لولههاي فاضلاب و غيره، بايد هنگام كار دقت كافي به عمل آيد. براي افرادي كه كار تخريب را به عهده دارند، بايد لباسهاي محافظ، رسپيراتور، تهويه محلي و تجهيزات پزشكي براي مقابله با خطرات احتمالي مهيا باشد.
ـ در محلهايي كه آلوده به مواد راديواكتيو، گازهاي سمي و يا ساير مواد مضر براي سلامتي است، بايد احتياطهاي ويژه صورت پذيرد.
ـ جايي كه روشهاي مكانيكي براي تخريب به كار ميرود، بايد مراقبت شود كه قسمتهاي باقيمانده حاصل از تخريب در وضع پايداري باشند، اگر لازم باشد بايد پايههاي اطمينان به طور موقت نصب شوند.
ـ اگر قسمتهايي از ساختمان يا سازه قرار است قبل از به كار گرفتن ديگر روشها به روش دستي حذف شوند، بايد مسئله ايمني راهها و سكوهاي موجود مورد توجه قرار گرفته و جايي كه ضايعات ريخته ميشود، محدود شده باشد.
ـ قسمتهايي از سازه كه در پايداري سازه ايفاي نقش ميكنند، بايد به طور حساب شده تخريب شوند، در غير اين صورت به طور پيشرونده عمل ميكند و خرابي اسفناكي به دنبال خواهد داشت.
ـ ضايعات بايد طوري انبار شوند كه در كفها اضافه بار ايجاد نشود و از اعمال فشار افقي به ديوارها نيز پرهيز گردد، حتيالامكان بايد مصالح حاصل از تخريب در سطح زمين ريخته شود.
ـ بايد ترتيبي اتخاذ شود تا ضايعاتي كه ريزش ميكنند، براي افراد خطر نداشته باشند و به ديگر اعضاي سازه نيز اصابت نكنند.
ـ هنگام تخريب بايد بار مرده ساختمان كاهش يابد و به طور سيستماتيك حذف شود. پوششها، كفها و ديوارها بايد قبل از شروع تخريب قابهاي ساختمان، حذف شوند.
ـ تخريب ساختمانهاي بلند، مستلزم رعايت مقررات ويژهاي است. مثلاً در تخريب دودكشها و يا ساير ساختمانهاي بلند و باريك، بايد محوطهاي به شعاع 5/1 برابر ارتفاع بنا، محصور و در صورت نياز به تخليه يا پاكسازي محوطه به مقامات مسئول اطلاع داده شود.
ـ راههاي موقتي كه براي عبور افراد و وسايل نقليه در نظر گرفته ميشود، بايد با استفاده از علائم ويژه و روشنايي كافي از ايمني لازم برخوردار باشد، به علاوه بايد با استفاده از نردههاي محافظتي يا محافظ مناسب ديگر از ريختن ضايعات و نخالهها جلوگيري به عمل آيد.
ـ وقتي دو يا چند پيمانكار در محل حضور دارند، هماهنگي بين پيمانكاران ضروري است.
ـ كاركنان بايد به طور كامل آموزش ديده و كار آنها نظارت شود.
ـ مصالح تلف شده و نخالهها نبايد پرتاب شوند، مگر اينكه پرتاب از داخل كانالهاي چوبي يا فلزي انجام گيرد. جايي كه كنترل پايين افتادن مصالح عملاً ميسر نباشد، بايد با استفاده از نرده و با نصب علائم هشدار دهنده و گذاشتن نگهبان احتياطهاي لازم صورت پذيرد.
ـ چوب، تير و يا مصالحي كه انتقال آنها مخاطرهآميز است، بايد با تابلو يا علائم نشان دهنده جابهجا شوند.
ـ شيشههاي موجود در ساختمان بايد قبل از تخريب از قاب خود جدا و در جاي مناسبي انبار شوند، مصالح مفيدي كه از تخريب حاصل ميشود، بايد به طور مرتب تفكيك و جدا از يكديگر چيده شوند، درها و پنجرههاي فلزي و يا چوبي نيز بايد با دقت از جاي خود خارج و انبار گردند.
ـ تخريب بايد از بالاترين طبقه شروع و به سمت پايين طوري ادامه يابد كه قبل از تخريب هر طبقه تمامي مصالح از تخريب طبقه بالاتر برداشته و در محل مناسب انبار شود، به طوري كه كفها اضافهبار نداشته باشند و فشار افقي نيز به ديوارها وارد نشود، حتيالامكان بايد مصالح در سطح زمين ريخته شود.
ـ ماشينها و وسايل نقليه مربوط به كار، بايد به وسيله افراد آموزش ديده و ماهر هدايت شوند، اين افراد بايد 18 سال و يا بيشتر سن داشته باشند و كار آنها مورد نظارت قرار گيرد.
ـ هنگام تخريب بايد امكان تهويه محل وجود داشته باشد، به طوري كه افراد براي تنفس دچار مشكل نشوند، اگر در فضا گردوغبار، بخار، گاز و يا دود و ... حاصل از تخريب جمع گردد، بايد از رسپيراتور و يا وسايل مشابه استفاده شود.
ـ تضعيف سازه براي تخريب اصولاً عمل از پيش برنامهريزي شدهاي است كه بايد آثار احتمالي آن روي سازه مورد تجزيه و تحليل واقع شده باشد تا بدين وسيله اطمينان حاصل شود كه اعضا و قطعات باقيمانده، استحكام لازم براي مقابله با باد و يا بارهاي ضربهاي را تا زمان واژگون شدن داشته باشند. برش و تضعيف اعضاي سازه، بايد از قسمتهاي حساب شدهاي شروع شود.